គោលបំណងនៃការផ្សាយនេះ គឺដើម្បីបញ្ចៀសសង្រ្គាមរវាងខ្មែ និង ខ្មែរ ដោយសារ កលល្បិចទាំង ១៩៨ខាងក្រោមនេះ គឺវិធីសម្លាប់មនុស្សដោយប្រយោល អហឹង្សា ឧ ដូចជានៅ ទីលានធានអានមេន នៅឥណ្ឌា នៅកម្ពុជាឆ្នាំ ១៩៧០, ១៩៩១, ១៩៩៨, ២០១៣, ..២០១៧ នេះជាដើម លទ្ធផលចុងក្រោយ ខ្មែរនៅបរទេសនឹងឡើងមកធ្វើធំ ជាមន្រ្តី ដូចឆ្នាំ ១៩៩៣ គឺខ្មែរមកពីបារាំង អាមេរិក អូស្រ្តាលី ..ចំណែកខ្មែរក្នុងស្រុក អត់ចេះភាសាអគ្លេស បារាំង ..ច្បាប់អន្តរជាតិ...គឺបានតឹមតែស្លាប់ របួស ពិការ... នេះជាសារជាតិបដិវត្តន៍ពណ័!!!
- បដិវត្តពណ៌ (Khmer)
- Colored Revolution (English)
- Revolución del color (Spain)
- 颜色革命 (Chinese)
- การปฏิวัติสี (Thais)
- Cuộc cách mạng màu (Vietnamese)
- Цветная революция (Russian)
- အရောင်တော်လှန်ရေး (Burmese)
- 色の革命 (Japanese)
ឯកសារដែលបានបកប្រែទៅជាភាសាផ្សេងៗតាមប្រទេសរួមាន៖
- Español (Spain)
- Русский (Russian)
- 中文 (Chinese)
- زبان دری (Arabic)
- Dari (Dari)
- Français (French)
- Português (Portugal)
- Tibetan
- tiếng việt (Vietnamese)
- српски језик (Serbian)
- Yкраїнська (Ukraine)
- ภาษาไทย (Thais)
- ትግርኛ (Ignatius)
- Hebrew (Israeli)
- ភាសាខ្មែ (Cambodian/Khmer)
- Беларуская мова( Belorussian)
- Buchhandlung
- ኣማርኛ (Amharic)
- پښتو (Pashso)
- 한국어 (Korean)
- Amharic
- 日本語 (Japanese)
- Azerbaijani
- Indonesian
- Kyrgyz
- Norsk
- Lithuanian
- Latvian
- Nederlands
- Italiano
កាលបរិច្ឆេទលំដាប់ឆ្នាំ បដិវត្តន៍ពណ៍
Philippines 1996
Papua New Guinea 1988-1998
Czechoslovakia 1998
Yugoslavia and Serbian 2000
Georgia 2003
Adjara (Georgia) 2004
Ukraine 2004-2005 , year EUMAIDAN 2024 , War with Russia 2014 to 2019 , War 2022-2023
Iraq 2005
Kyrgyzstan 2005
Lebanon 2005
Kuwait 2005
Belarus 2006
Myanmar 2007
Cambodia Black Mouvement 2012, Color Revolution 2015,
Malaysia 2007-2016
Moldova 2009
Iran 2009-2010 Kyrgyzstan 2010
Tunisia 2010-2011
Egypt 2011
Bahrain 2011-2014
Yemen 2011
China 2011 
Russia 2011-2013
Macedonia 2016
Armenia 2018
France 2018 Lebanon 2019
Bolivia 2019
Belarus 2020-2021
Kazakhstan 2022The Methods of Nonviolent Protest and Persuasion
វិធីនេះប្រើប្រាស់ដើម្បីបង្ហាញថា អ្នកតវ៉ា ប្រឆាំងឬក៏ធ្វើដើម្បីអ្វីមួយ ហើយកំរិតនៃការជំទាស់ឬគាំទ្រអាស្រ័យលើចំនួននៃអ្នកចូលរួមបាតុកម្ម។ សាររបស់បាតុកម្មមានចេតនាជះឥទ្ធិពលទៅគូបដិបក្ខ សាធារណជន និងក្រុមដែលរងការឈឺចាប់ ឬក្រុមទាំងបីនេះតែម្តងក៏មាន។ គោលបំណងរបស់អ្នកប្រើវិធីនេះគឺចង់ឱយគូបដិបក្ខកែតំរូវទង្វើរបស់ខ្លួន ឬបញ្ឈប់សកម្មភាពណាមួយ និងធ្វើទៅតាមអ្វីដែលក្រុមទទួលរងការឈឺចាប់នោះចង់បាន។ មានវិធីចំនួន ៥៤ និងចែងជាងអនុក្រុមបានចំនួនដប់ នៅក្នុងបញ្ជីនេះ។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាផ្លូវការ Formal Statements
- ១. សន្ទរកថាសាធារណៈ/Public speeches
- ២. សំបុត្រជំទាស់ឬគាំទ្រ/Letters of opposition or support
- ៣. សេចក្តីប្រកាសធ្វើឡើងដោយអង្គការនិងស្ថាប័ននានា/Declarations by organizations and institutions
- ៤. សេចក្តីថ្លែងការណ៍ដែលមានចុះហត្ថលេខា/Signed public declarations
- ៥. ការប្រកាសអំពីសេចក្តីថ្កោលទោសនិងគោលបំណង/Declarations of indictment and intention
- ៦. ការដាក់ញត្តិជាក្រុមតូចឬដោយប្រជុំមនុស្សច្រើន/Group or mass petitions ទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងមហាជន/Communications with wider audience
- ៧. ពាក្យស្លោក រូបត្លុក និងរូបសញ្ញា (សរសេរ, បោះពុម្ព, គូរដោយលាបពណ៌, គូសវាស, ធ្វើកាយវិការ, និយាយ, ធ្វើត្រាប់)/Slogans, caricatures, and symbols (written, painted, drawn, gestured, spoken, mimicked)
- ៨. បដា ផ្ទាំងផ្សាយ និងទំនាក់ទំនងតាមរយៈរូបភាព/Banners, posters, and displayed communications
- ៩. ខិត្តបណ្ណ លិខិត និងសៀវភៅ/Leaflets, pamphlets, and books
- ១០. កាសែតនិងទស្សនាវដ្តី/Newspapers and journals
- ១១. ថាស, វិទ្យុ និងទូរទស្សន៍/Records, radio, and television
- ១២. ការសរសេរបង្ហោះលើមេឃឬចារលើដីឬផ្លូវ/Skywriting and earth writing
- ការបង្ហាញជាក្រុម Group Representations
- ១៣. ការបញ្ចូនអ្នកតំណាង/Deputations ការប្រគល្ភរង្វាន់ក្រៅផ្លូវការ/Mock awards
- ១៥. ការបញ្ចុះបញ្ចូលសមាជិកសភាឬអ្នកនយោបាយ/Group lobbying
- ១៦. ការធ្វើបាតុកម្មនៅមុខកន្លែងធ្វើការ (ដើម្បីទាមទារអ្វីមួយ ទាក់ទាញអ្នកចូលរួម រាំងផ្លូវមិនឱយចូលធ្វើការ)/Picketing
- ១៧. ការធ្វើការបោះឆ្នោតក្រៅផ្លូវការ/Mock elections ការធ្វើសកម្មភាពសាធារណៈដោយបង្ហាញនិមិត្តសញ្ញា Symbolic public acts
- ១៨. ការតាំងទង់ជ័យឬក៏ប្រើពណ៌ណាមួយជានិមិត្តរូប/Displays of flags and symbolic colours
- ១៩. ការពាក់និមិត្តសញ្ញា Wearing of symbols (advocacy buttons, patches)
- ២០. ការបន់ស្រន់និងគោរពបូជា Prayer and worship
- ២១. ការបញ្ជូនវត្ថុតំណាងតាងនិមិត្តសញ្ញាអ្វីមួយ Delivering symbolic objects
- ២២. ការស្រាតតវ៉ា (នៅទីសាធារណៈ) Protest disrobings
- ២៣. ការបំផ្លាញទ្រព្យសម្បត្តិខ្លួនឯង (ផ្ទះ, ឯកសារ, សញ្ញាបត្រ) Destruction of own property (homes, documents, credentials, etc.)
- ២៤. ការប្រើពន្លឺជានិមិត្តសញ្ញា (ចន្លុះ គោម ភ្លឺទៀន) Symbolic lights (torches, lanterns, candles)
- ២៥. ការតាំងរូបថតមនុស្ស Displays of portraits
- ២៦. បាតុកម្មដោយការគូររូប Paint as protest
- ២៧. រូបសញ្ញានិងឈ្មោះថ្មី New signs and names and/or symbolic names
- ២៨. ការប្រើសម្លេងជានិមិត្តសញ្ញា (សម្លេងកញ្ចែ ជួង ស៊ឺរ៉ែន។ល។) Symbolic sounds (‘‘symbolic tune,’’ using whistles, bells, sirens)
- ២៩. ការដណ្តើមកាន់កាប់ដីឬអាគារ ដោយមានដាក់និមិត្តសញ្ញានៅទីនោះ Symbolic reclamation (takeover of land or buildings)
- ៣០. ការធ្វើកាយវិការឈ្លើយ Rude gestures ការដាក់សម្ពាធលើបុគ្គល Pressures on Individuals
- ៣១. «ការលង» មន្ត្រីរដ្ឋការ (ដើរតាមពួកមន្ត្រីរដ្ឋការឥតឈប់ឈរ ដោយស្ងៀមស្ងាត់និងថ្លៃថ្នូរ)“Haunting” officials (constantly following them, silently, respectfully)
- ៣២. ការឌឺដងមន្ត្រីរដ្ឋការ (ចំអកឡកឡឺយ, ជេរប្រមាថ) Taunting officials (mocking and insulting them)
- ៣៣. ការបង្កើតភាពស្និទ្ធសា្នលនឹងគូបដិបក្ស (ធ្វើឱយកងសន្តិសុខឬប៉ូលីសរងឥទ្ធិពលខ្លាំងដោយផ្ទាល់ ដើម្បីធ្វើឱយពួកគេជឿថា របបដែលពួកគេកំពុងបំរើនោះមិនយុត្តិធម៌) Fraternization (Subjecting a person to intense direct influences to convince them that the regime they serve is unjust)
- ៣៤. ការចាំកំដរ Vigils ល្ខោននិងតន្រ្តី Drama and music
- ៣៥. ឆាកកំប្លែងខ្លីនិងការបញ្ឆោតលេងសើច Humorous skits and pranks
- ៣៦. ការសម្តែងល្ខោននិងប្រគុំតន្រ្តី Performances of plays and music
- ៣៧. ការច្រៀង Singing ការដើរដង្ហែ Processions
- ៣៨. ការដង្ហែក្បួន Marches
- ៣៩. ការដើរជាក្រុមឬព្យុហយាត្រា Parades
- ៤០. ហែក្បួនសាសនា Religious processions
- ៤១. ធម្មយាត្រា Pilgrimages
- ៤២. ហែក្បួនដោយជិះម៉ូតូ Motorcades ការរំឭកវិញ្ញាណក្ខន្ធអ្នកស្លាប់ Honoring the dead
- ៤៣. ការកាន់ទុក្ខក្នុងន័យនយោបាយ Political mourning
- ៤៤. ការសម្តែងធ្វើហាក់ដូចជាពិធីបូជាសព Mock funerals
- ៤៥. ការធ្វើបាតុកម្មជាពិធីបូជាសព (ដង្ហែក្បួនសព អ្នកដែលត្រូវធ្វើឃាតទាំងប៉ុន្មានក្នុងបាតុកម្ម) Demonstrative funerals
- ៤៦. ការសម្តែងសក្ការបូជានៅប៉ាឆា Homage at burial places ការចួបជុំជាសាធារណៈ Public assemblies
- ៤៧. កិច្ចប្រជុំជំទាស់ឬគាំទ្រ Assemblies of protest or support
- ៤៨. ការប្រជុំក្នុងពេលបាតុកម្ម Protest meetings
- ៤៩. ការប្រជុំក្នុងបាតុកម្មដោយបិតបាំង Camouflaged meetings of protest
- ៥០. បាឋកថាក្រៅផ្លូវការ (ដោយវាគ្មិនជំនាញមួយចំនួនធ្វើឡើងនៅក្នុងបាតុកម្ម) Teach-ins (with several informed speakers) ការដកខ្លួននិងការសម្តែងការបោះបង់ Withdrawal and renunciation
- ៥១. ការដើរចេញឈប់ធ្វើការទៅធ្វើបាតុកម្ម Walk-outs
- ៥២. ការនៅស្ងៀមស្ងាត់ Silence
- ៥៣. ការបដិសេធមិនទទួលការលើកតម្កើងដោយផ្លូវការ Renouncing honors
- ៥៤. ការបែរខ្នងដាក់មនុស្សឬក្រុមណាមួយ Turning one’s back
- ៥៥. ពលិការខាងសង្គម Social boycott
- ៥៦. ពលិការខាងសង្គមដោយជ្រើសរើស Selective social boycott
- ៥៧. អំពើអសកម្មយកគំរូតាមរឿងលីស៊ីស្ត្រាតា: គេច្រើនស្គាល់ថាជា «កូដកម្មមិនរួមភេទ» (Sex Strike) ធ្វើឡើងដោយក្រុមស្រ្តីដើម្បីបង្ខំឱយមានការផ្លាស់ប្តូរណាមួយ។ របៀបកូដកម្មនេះមានដើមកំណើតចេញពីតួអង្គស្រីនាម លីស៊ីស្ត្រាតា (ឈ្មោះរបស់នាងមានន័យថា បំបែកកងទាប់) នៅក្នុងរឿងកំប្លែងក្លាស៊ីករបស់អ្នកនិពន្ធក្រិច អារីស្តូហ្វាន (Aristophanes) នៅស.វ. ទី៥ មុនគ. ស.។ តួអង្គស្រី្តនេះបានដឹកនាំស្រ្តីនៅក្រិចធ្វើកូដកម្មផ្តាច់ការរួមសង្វាសជាមួយប្តី បង្ខំបុរសជាកងទាប់ទាំងនោះឱយបញ្ឈប់សង្គ្រាមនៅភីឡូប៉ូនេស (The Peloponnesian War)។ លោក ជីន សាប ហៅថា ពលិការផ្លូវភេទ (Sexual Boycott)។
- ៥៨. ការបណ្តេញចេញពីសាសនា (ពលិការខាងសាសនា) Excommunication (religious boycott)
- ៥៩. គំហាត់តាមបែបសាសនា (ការព្យួរសេវាកម្មសាសនា) Interdict (suspension of religious services)ការមិនសហការជាមួយនឹងព្រឹត្តិការណ៍សង្គម ទំនៀមទម្លាប់ និងស្ថាប័ននានា Noncooperation with social events, customs, and institutions
- ៦០. ការព្យួរសកម្មភាពសង្គមឬកីឡា Suspension of social and sports activities
- ៦១. ពលិការមិនចូលរួមក្នុងកិច្ចការសង្គម Boycott of social affairs
- ៦២. កូដកម្មរបស់សិស្សនិសិ្សត Student strike
- ៦៣. ការមិនគោរពតាមសង្គម (ទម្លាប់និងវិន័យរបស់សង្គម) Social disobedience (of social customs and rules)
- ៦៤. ការដកខ្លួនចេញពីស្ថាប័នសង្គម Withdrawal from social institutions ការដកហូតពលកម្មពីប្រព័ន្ធសង្គម Withdrawal from Social System
- ៦៥. ការសំងំនៅផ្ទះមិនទៅធ្វើការបំរើស្ថាប័ន Stay-at-home
- ៦៦. ការមិនធ្វើការសហការទាំងស្រុងដោយបុគ្គល Total personal noncooperation
- ៦៧. ការរត់គេចខ្លួនចេញរបស់កម្មករ (ភៀសខ្លួនចេញទៅកន្លែងផ្សេង) “Flight” of workers (fleeing elsewhere)
- ៦៨. ការគេចខ្លួនទៅរកបដិសរណដ្ឋាន (ដកខ្លួនទៅកន្លែងដែលគ្មាននរណាអាចប៉ះពាល់អ្នកនៅទីនោះបាន ដោយមិនបំពានការហាមឃាត់ខាងសាសនា សីលធម៌ សង្គមនិងច្បាប់) Sanctuary (withdraw to a place where you cannot be touched without violation of religious, moral, social, legal prohibitions)
- ៦៩. អវត្តមានជាក្រុម (ប្រជាជនទាំងអស់នៅក្នុងតំបន់តូចណាមួយបោះបង់ផ្ទះឬភូមិរបស់ពួកគេ) Collective disappearance (the population of a small area abandons its homes and villages)
- ៧០. បាតុកម្មដោយធ្វើនិរប្រវេសន្ត (ហីច្រាត): ការចាកចេញដោយមានគំរោងទុកពីប្រទេសខ្លួនជាអចិន្ត្រៃយ Protest emigration (hijrat: a deliberate permanent emigration)
- ៧១. ពលិការរបស់អ្នកទិញដោយមិនទិញទំនិញឬជួលសេវាកម្មណាមួយ Consumers’ boycott
- ៧២. ការមិនប្រើប្រាស់ទំនិញដែលគេធ្វើពលិការ (ទំនិញទិញរួចហើយតែមិនប្រើ) Nonconsumption of boycotted goods (already in one’s possession)
- ៧៣. ផែនការបន្ថយការប្រើប្រាស់ (កាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់ទំនិញណាមួយឱយស្ថិតនៅអប្បបរមា) Policy of austerity (reducing consumption to an absolute minimum)
- ៧៤. ការមិនបង់ឈ្នួលផ្ទះ Rent withholding
- ៧៥. ការមិនព្រមជួល Refusal to rent
- ៧៦. ពលិការរបស់អ្នកទិញក្នុងប្រទេស (មិនទិញឬមិនប្រើសេវាកម្មណាមួយពីប្រទេសផ្សេង) National consumers’ boycott (refusal to buy products or used services from another country)
- ៧៧. ពលិការរបស់អ្នកប្រើប្រាស់ជាលក្ខណៈអន្តរជាតិ (ការសហការរបស់ប្រទេសច្រើនមិនទិញផលិតផលរបស់ប្រទេសមួយ) International consumers’ boycott (operating in several countries against the products of a particular country)
- ៧៨. ពលិការរបស់កម្មករ (មិនធ្វើការដោយប្រើផលិតផលឬឧបករណ៍ផ្តល់ដោយគូបដិបក្ខ) Workmen’s boycott (refusal to work with products or tool provided by opponents)
- ៧៩. ពលិការអ្នកផលិតទំនិញ (ការបដិសេធរបស់អ្នកផលិតក្នុងការលក់ឬដឹកជញ្ជូនផលិតផលរបស់ខ្លួនឯង) Producers’ boycott (refusal by producers to sell or otherwise deliver their own products)
- ៨០. ពលិការរបស់អ្នកលក់និងអ្នកចែកចាយទំនិញ (ការបដិសេធរបស់កម្មករនិងឈ្មួញកណ្តាលក្នុងផ្គត់ផ្គង់និងចែកចាយទំនិញជាក់លាក់ណាមួយ) Suppliers’ and handlers’ boycott (refusal by worker or middlemen to handle or supply certain goods)
- ៨១. ពលិការរបស់ពួកឈ្មួញ (ការបដិសេធរបស់អ្នកលក់រាយក្នុងការទិញឬលក់ទំនិញជាក់លាក់ណាមួយ) Traders’ boycott (refusal by retailers to buy or sell certain goods)
- ៨២. ការបដិសេធមិនលក់ឬមិនជួលផ្ទះ Refusal to let or sell property
- ៨៣. ការបិតមិនឱយកម្មករចូលកន្លែងធ្វើការដើម្បីសំរេចបំណងណាមួយ (និយោជកផ្អាកការងារដោយបញ្ឈប់ប្រតិបត្តិការបណ្តោះអាសន្ត) Lockout (the employer initiates the work stoppage by temporarily shutting down the operation)
- ៨៤. ការបដិសេមិនផ្តល់ជំនួយទៅរោងចក្រ ឬការងារណាមួយ Refusal of industrial assistance
- ៨៥. កូដកម្មរួមគ្នារបស់ពួកឈ្មួញ Merchants’ “general strike”
- ៨៦. ការដកលុយពីធនាគារ Withdrawal of bank deposits
- ៨៧. បដិសេធមិនបង់ថ្លៃឈ្នួល បំណុល និង ថ្លៃចំណាយដែលគេគណនាហើយ Refusal to pay fees, dues, and assessments
- ៨៨. បដិសេធមិនសងបំណុល ឬក៏ការប្រាក់ Refusal to pay debts or interest
- ៨៩. ការផ្តាច់មូលនិធិឬឥណទាន Severance of funds and credit
- ៩០. ការបដិសេធមិនទទួលលុយចូលឬផលទុន Revenue refusal
- ៩១. ការមិនទទួលលុយរដ្ឋាភិបាល (ទាមទារឱយការបង់ប្រាក់តាមមធ្យោបាយផ្សេងទៀត) Refusal of a government’s money
- ៩២. បញ្ជាផ្លូវការពីរដ្ឋហាមមិនឱយធ្វើពាណិជ្ជកម្មជាមួយប្រទេសណាមួយនៅក្នុងស្រុក Domestic embargo
- ៩៣. ការធ្វើបញ្ជីឈ្មួញ ដែលមិនរកស៊ីជាមួយ Blacklisting of traders
- ៩៤. ការហាមឃាត់របស់អ្នកលក់អន្តរជាតិ International sellers’ embargo
- ៩៥. ការហាមឃាត់របស់អ្នកទិញអន្តរជាតិ International buyers’ embargo
- ៩៦. ការព្យួរសកម្មភាពពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ International trade embargo
- ៩៧. កូដកម្មតវ៉ា (ដោយប្រកាសជាមុនធ្វើឡើងក្នុងរយៈពេលខ្លី) Protest strike
- ៩៨. កូដកម្មដោយដើរចេញភ្លាមៗពីអង្គប្រជុំណាមួយ (កូដកម្មផ្លេកបន្ទោរគឺកូដកម្មតវ៉ាខ្លីៗធ្វើដំណាលគ្នា)
- ៩៩. កូដកម្មកសិករPeasant strike
- ១០០. កូដកម្មរបស់កម្មករកសិដ្ឋាន Farm workers’ strike
- ១០១. ការបដិសេធមិនធ្វើពលកម្មជំនួស Refusal of impressed labour
- ១០២. កូដកម្មរបស់អ្នកទោស Prisoners’ strike
- ១០៣. កូដកម្មរបស់សិប្បករ Craft strike
- ១០៤. កូដកម្មរបស់ពួកអ្នកជំនាញអាជីព Professional strike
- ១០៥. កូដកម្មនៅតាមគ្រឹះស្ថានជំនួញ (ក្នុងរោងចក្រមួយឬលើសពីនេះដែលឋិតនៅក្រោមការគ្របគ្រងតែមួយ) Establishment strike (in one or more plants under one management)
- ១០៦. កូដកម្មនៅតាមសហគ្រាស (ព្យួរការងារនៅតាមគ្រឹះស្ថាននៃឧស្សាហកម្មមួយ) Industry strike (suspension of work in all the establishments of an industry)
- ១០៧. កូដកម្មតាមរយៈសមានចិត្ត (គាំទ្រតំរូវការរបស់កម្មកររួមអាជីព) Sympathetic strike (to support the demands of fellow workers)
- ១០៨. កូដកម្មលំអិត (កម្មករនាំគ្នាឈប់ម្តងម្នាក់ៗ ឬម្តងមួយតំបន់ៗ កូដកម្មឈប់សំរាប់ជាបន្តបន្ទាប់គ្នា ដោយរបៀបផ្សេងៗគ្នា យោលទៅតាមផែនការគ្រោងត្រឹមត្រូវ) Detailed strike (worker by worker, or by areas; piecemeal stoppage)
- ១០៩. កូដកម្មដោយចំពោះ (ពួកសហជីពធ្វើកូដកម្មនៅក្នុងក្រុមហ៊ុនតែមួយនៅវេលាណាមួយ ដែលជាការធ្វើឱយក្រមហ៊ុននេះចាញ់ប្រៀបក្រុមហ៊ុនប្រកួតឯទៀត)។ Bumper strike (union strikes only one firm in an industry at a time)
- ១១០. កូដកម្មពន្យឺតការងារ Slowdown strike
- ១១១. កូដកម្មដែលធ្វើការងារដោយទៅតាមក្បួនត្រង់ៗដើម្បីពន្យឺតការងារ Working-to-rule strike (the literal carrying out of regulations in order to retard production)
- ១១២. រាយការណ៍ធ្វើជាឈឺធ្វើការមិនកើត Reporting “sick” (sick-in)
- ១១៣. កូដកម្មដោយការសុំលាលែង (កម្មករដែលមានចំនួនច្រើនគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការជះឥទ្ធិពលលើទិន្នផលការងារសុំច្បាប់លាលែងដោយឡែកពីគ្នា) Strike by resignation (a significant number of workers resign individually)
- ១១៤. កូដកម្មមានកម្រិត (កម្មករបដិសេធមិនធ្វើការងារបន្ទាប់បន្សំបន្ថែមឬបដិសេធមិនធ្វើការក្នុងថ្ងៃណាមួយ) Limited strike (worker refuse to perform certain marginal work or refuse to work on certain days)
- ១១៥. កូដកម្មជ្រើសរើស (កម្មករជំទាស់ដោយជ្រើសរើសផ្នែកណាមួយនៃការងារដែលពួកគេមិនចង់ធ្វើ) Selective strike (worker refuse only to do certain types of work)
- ១១៦. កូដកម្មដែលរីករាលពីសហគ្រាសមួយទៅសហគ្រាសជាទៀតច្រើន Generalized strike (several industries are struck simultaneously)
- ១១៧. កូដកម្មដែលក្លាយទួទៅមាននៅគ្រប់សហគ្រាស General strike ការរួមបញ្ចូលនៃកូដកម្មនិងការបំបិតសេដ្ឋកិច្ច Combination of Strikes and Economic Closures
- ១១៨. កូដកម្ម «ហាថុល» (ការផ្អាកជីវភាពខាងសេដ្ឋកិច្ចបណ្តោះអាសន្នដោយផ្អែកលើមូលដ្ឋានស្មគ្រចិត្ត) Hartal (economic life temporarily suspended on a voluntary basis)
- ១១៩. ការបិតរោងចក្រឬជំនួញ (កម្មករធ្វើកូដកម្ម ហើយនិយោជកបញ្ឈប់សកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចព្រមគ្នានោះ) Economic shutdown (workers strike and employers simultaneously halt economic activity)
- ១២០. ជំទាស់មិនប្រគល្ភសេចក្តីគាំទ្រទុកចិត្តឬក៏ការដកយកស្វាមីភក្តិមកវិញ Withholding or withdrawal of allegiance
- ១២១. ការបដិសេធការគាំទ្រពីសាធារណជន (នឹងរបបកំពុងដឹកនាំនិងគោលនយោបាយនានារបស់របបនោះ) Refusal of public support (for the existing regime and its policy)
- ១២២. សំណេរនិងសេចក្តីថ្លែងការណ៍គាំទ្រការតវ៉ា Literature and speeches advocating resistance
- ១២៣. ពលិការដោយសមាជិកក្នុងអង្គនីតិបញ្ញត្តិ (រដ្ឋសភា ព្រឹទ្ធសភា) Boycott of legislative bodies
- ១២៤. ពលិការមិនទៅបោះឆ្នោត Boycott of elections
- ១២៥. ពលិការមិនចូលទៅបំរើការងារឬមិនទៅកាន់តំណែងក្នុងរដ្ឋាភិបាល Boycott of government employment and positions
- ១២៦. ធ្វើពលិការប្រឆាំងនឹងក្រសួងរដ្ឋាភិបាល ភ្នាក់ងារ និងអង្គភាពផ្សេងទៀត Boycott of government departments, agencies, and other bodies
- ១២៧. ការដកខ្លួនពីស្ថាប័នអប់រំរបស់រដ្ឋាភិបាល Withdrawal from governmental educational institutions
- ១២៨. ធ្វើពលិការនឹងស្ថាប័នណាដែលគាំទ្រដោយរដ្ឋាភិបាល Boycott of government-supported institutions
- ១២៩. បដិសេធមិនផ្តល់ជំនួយការដល់ភ្នាក់ងារអនុវត្តច្បាប់ Refusal of assistance to enforcement agents
- ១៣០. ដកចេញនូវរូបផ្លាកនិងសញ្ញាសម្គាល់ផ្សេងៗរបស់ខ្លួន Removal of own signs and placemarks
- ១៣១. បដិសេធមិនទទួលតំណែងមន្ត្រីរដ្ឋការដែលគេតែងតាំង Refusal to accept appointed officials
- ១៣២. បដិសេធមិនព្រមរំលាយស្ថាប័នមានស្រាប់ Refusal to dissolve existing institutions
- ១៣៣. ការធ្វើតាមបង្គាប់ទាំងទើសទាល់ឬយឺតយ៉ាវ Reluctant and slow compliance
- ១៣៤. ការមិនធ្វើតាមបង្គាប់ នៅពេលដែលគ្មានអ្នកតាមឃ្លាំមើលដោយផ្ទាល់ Nonobedience in absence of direct supervision
- ១៣៥. ការមិនធ្វើតាមបង្គាប់ ពីសំណាក់ប្រជាពលរដ្ឋ (ដោយមិនបញ្ចេញជាសាធារណៈ លាក់កំបាំងពាក់កណ្តាល) Popular nonobedience (not publicized, semi-concealed)
- ១៣៦. ការក្លែងធ្វើជាគោរពតាមបង្គាប់ (ធ្វើឱយដូចជាអនុវត្តតាម) Disguised disobedience (look like compliance)
- ១៣៧. ការប្រកែកមិនចូលរួមប្រជុំឬទៅប្រជុំដើម្បីបំបែកកិច្ចប្រជុំ Refusal of an assemblage or meeting to disperse
- ១៣៨. ការអង្គុយចុះនៅមួយកន្លែង Sit down
- ១៣៩. ការមិនសហការក្នុងបំពេញកាតព្វកិច្ចយោធានិងការនិរទេស Noncooperation with conscription and deportation
- ១៤០. ការលាក់ខ្លួន គេចខ្លួន ឬក៏ប្រើអត្តសញ្ញាណក្លែងក្លាយ Hiding, escape, and false identities
- ១៤១. ការមិនគោរពតាមច្បាប់ដែលអនុម័តដោយមិនស្របច្បាប់ Civil disobedience of “illegitimate” laws
- ១៤២. ការបដិសេធដោយជ្រើសរើស មិនទទួលយកអ្នកជំនួយការរបស់រដ្ឋាភិបាល (ធ្វើតាមសេចក្តីណែនាំ ដោយរាយការណ៍ទៅថ្នាក់លើពីការបដិសេធរបស់ខ្លួន) Selective refusal of assistance by government aides (to carry out particular instructions, informing superiors of the refusal)
- ១៤៣. ធ្វើឱយរាំងស្ទះខ្សែបញ្ជានិងពត៌មាន Blocking of lines of command and information
- ១៤៤. ការបង្កើតឧបសគ្គធ្វើឱយរាំងស្ទះ Stalling and obstruction
- ១៤៥. ការមិនសហការផ្នែករដ្ឋបាលទាំងអស់ General administrative noncooperation
- ១៤៦. ការមិនសហការជាមួយតុលាការ (ដោយចៅក្រម) Judicial noncooperation (by judges)
- ១៤៧. ការធ្វើការដោយគ្មានប្រសិទ្ធភាពនិងការមិនសហការដោយភ្នាក់ងារអនុវត្តច្បាប់ Deliberate inefficiency and selective noncooperation by enforcement agents
- ១៤៨. ការបះបោរ Mutiny
- ១៤៩. ការគេចវេះឬបន្លំដោយពន្យារពេលការអនុវត្តច្បាប់ Quasi-legal evasions and delays
- ១៥០. ការមិនសហការរបស់អង្គភាពនានាដែលជាផ្នែកនៃរដ្ឋាភិបាល Noncooperation by constituent governmental units
- ១៥១. ការផ្លាស់ប្តូរបុគ្គលិកទូតនិងតំណាងផ្សេងៗ Changes in diplomatic and other representation
- ១៥២. ពន្យារពេលឬលុបចោលកម្មវិធីការទូត Delay and cancellation of diplomatic events
- ១៥៣. ការមិនព្រមសម្រេចទទួលស្គាល់តាមរយៈការទូត Withholding of diplomatic recognition
- ១៥៤. ការផ្តាច់ចំណងការទូត Severance of diplomatic relations
- ១៥៥. ការដកខ្លួនចេញពីអង្គការអន្តរជាតិនានា Withdrawal from international organisations
- ១៥៦. ការបដិសេធមិនឱយសមាជិកភាពក្នុងគណៈអន្តរជាតិណាមួយ Refusal of membership in international bodies
- ១៥៧. ការបណ្តេញចេញពីអង្គការអន្តរជាតិណាមួយ Expulsion from international organisations
- ១៥៨. ការសំដិលខ្លួនឬយកខ្លួនទៅដាក់នៅកន្លែងរងគ្រោះពីធាតុអ្វីមួយ (ដូចជា យកខ្លួនទៅហាលកំដៅថ្ងៃ) ដោយគ្មានការពារពីការឈឺចាប់
- ១៥៩. តំណមអាហារ The fast ក. តំណមមិនទទួលសំពាធសីលធម៌ Fast of moral pressure ខ. កូដកម្មបង្អត់អាហារខ្លួនឯង Hunger strike គ. តំណមបែបសត្យាគ្រហ (តាមរបៀបដែលមហាត្មៈគន្ធីអនុវត្ត) Satyagrahic fast
- ១៦០. ការកាត់ក្តីបញ្ច្រាស (គេប្តូរតួនាទីរវាងអយ្យកា និងកូនក្តីក្នុងការកាត់ទោសណាមួយ។ ពួកកូនក្តីនឹងក្លាយទៅជាអយ្យការ ហើយគេបង្វែរឱយទៅជាបាតុកម្មប្រឆាំងនឹងអ្វីមួយទៅវិញ) Reverse trial
- ១៦១. ការរំខានដោយអហិង្សា Nonviolent harassment
- ១៦២. ការអង្គុយនៅមួយកន្លែង Sit-in
- ១៦៣. ការឈរនៅមួយកន្លែង Stand-in
- ១៦៤. ការចតយានជំនិះនៅមួយកន្លែង Ride-in
- ១៦៥. ចុះលុយទឹកនៅមួយកន្លែង Wade-in
- ១៦៦. ការកាន់កាប់ទីតាំងណាមួយនិងមិនចាកចេញពីទីនោះ (ប្រមូលគ្នានៅទីកន្លែងមានអត្ថន័យសំខាន់ណាមួយនិងនៅតែធ្វើដំណើរចុះឡើង ដោយមិនចាកពីនេះនោះ)។ Mill-in (gather in some place of symbolic significance and remain mobile)
- ១៦៧. ការបូងសួងនៅមួយកន្លែង Pray-in
- ១៦៨. ការឆ្មក់ចូលលុកលុយដោយអហិង្សា Nonviolent raids (march to designated key point and demand possession)
- ១៦៩. ការចូលលុកលុយតាមអាកាសដោយអហិង្សា Nonviolent air raids (perhaps bring leaflets or food)
- ១៧០. ការចូលឈ្លានពានដោយអហិង្សា Nonviolent invasion
- ១៧១. ការកាត់សង្វាក់ដោយអហិង្សា (យកខ្លួនទៅលើដាក់ពាំងនៅចន្លោះរវាងបុគ្គលនិងគោលដៅនៃការងារឬសកម្មភាពនោះ) Nonviolent interjection (placing one’s body between a person and the objective of the work and activity)
- ១៧២. ការបង្កើតឧបសគ្គដោយអហិង្សា (ជាទួទៅ ធ្វើឡើងរយៈពេលបណ្តោះអាសន្ន) Nonviolent obstruction
- ១៧៣. ការចូលកាន់កាប់ដោយអហិង្សា Nonviolent occupation
- ១៧៤. ការរៀបចំឱយមានលំនាំសង្គមថ្មី (Establishing new social patterns)
- ១៧៥. ការដាក់គ្រឿងប្រដាប់ប្រដារឱយច្រើនហួស (Overloading of facilities)
- ១៧៦. ការធ្វើឱយដំណើរការយឺតយ៉ាវ (Stall-in)
- ១៧៧. ការរំខានអង្គប្រជុំ ដោយនិយាយឡូឡា (Speak-in)
- ១៧៨. ការលេងល្ខោនចំអក (ការរំខានដោយលេងជាលោ្ខនដោយឥតបានគ្រោងទុកជាមុន) Guerrilla theatre (improvised dramatic interruptions)
- ១៧៩. បង្កើតស្ថាប័នសង្គមផ្សេងទៀត ដើម្បីបញ្ចៀសឥទ្ធិពលរពីដ្ឋាភិបាល (Alternative social institutions)
- ១៨០ បង្កើតប្រព័ន្ធទំនាក់ទំនងផ្សេងទៀត កុំជាប់ជំពាក់នឹងប្រព័ន្ធរបស់រដ្ឋាភិបាល (Alternative communication system)
- ១៨១. កូដកម្មបញ្ច្រាស (កម្មករធ្វើការកាន់តែខ្លាំងឡើង ហើយលើសពេលវេលាដោយពុំបានកម្រៃបន្ថែម។ គេធ្វើនេះដើម្បីទាមទារឱយឡើងប្រាក់ខែ ហើយនិយោជកពិបាកបដិសេធ) Reverse strike (working to excess)
- ១៨២. កូដកម្មនៅនឹងកន្លែង (កម្មករកាន់កាប់កន្លែងធ្វើការតែមិនធ្វើការ នៅក្រាញមិនទៅផ្ទះ ហើយបដិសេធមិនព្រមចេញពីកន្លែងធ្វើការ រហូតដល់គេបានសម្រេចដូចបំណង) Stay-in strike (occupation of work site)
- ១៨៣. ការរឹបអូសដីធ្លីដោយអហិង្សា Nonviolent land seizure
- ១៨៤. ការរឹងទទឹងតទល់ដោយបិតទីតាំងណាមួយ Defiance of blockades
- ១៨៥. ការក្លែងរបស់អ្វីមួយដោយសារកត្តានយោបាយ Politically motivated counterfeiting
- ១៨៦. ការទិញម៉ៅ (ការម៉ៅទិញទំនិញអ្វីមួយ នៅក្នុងផ្សារអន្តរជាតិ ដើម្បីកុំឱយទំនិញនេះ ធ្លាក់ក្នុងកណ្តាប់ដៃសត្រូវ) Preclusive purchasing
- ១៨៧. ការរឹបអូសយកទ្រព្យសម្បត្តិ Seizure of assets
- ១៨៨. ការអីវ៉ាន់យកទៅចោល? Dumping
- ១៨៩. ការធ្វើបរិបាលកិច្ចឬជួយឧបត្ថម្ភជាថ្នូរនឹងការគាំទ្រ ដោយជ្រើសរើស Selective patronage
- ១៩០. ការបង្កើតផ្សារផ្សេងថ្មីពីផ្សារក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់រដ្ឋាភិបាល Alternative markets
- ១៩១. ការបង្កើតប្រព័ន្ធដឹកជញ្ជូន មិនចំណុះរដ្ឋាភិបាល Alternative transportation systems
- ១៩២. ការបង្កើតស្ថាប័នសេដ្ឋកិច្ចដទៃ ឯករាជ្យពីស្ថាប័នរបស់រដ្ឋាភិបាល Alternative economic institutions
- ១៩៣. បន្ថែមប្រព័ន្ធរដ្ឋបាលឱយលើសកម្រិត Overloading of administrative systems
- ១៩៤. ការបើកមុខភ្នាក់ងារសម្ងាត់ Disclosing identities of secret agents
- ១៩៥. ការចង់ឱយគេដាក់គុក Seeking imprisonment
- ១៩៦. ការមិនគោរពតាមច្បាប់ដែល «អព្យាក្រឹត» Civil disobedience of “neutral” laws
- ១៩៧. ការបន្តការងារដោយមិនសហការ Work-on without collaboration
- ១៩៨. ការបង្កើតឱយមានអធិបតេយ្យពីរក្នុងប្រទេសមួយនិងរដ្ឋាភិបាលសន្ទឹមគ្នាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធ ដែលមានដំណើរការទន្ទឹមគ្នា (ច្រើនកើតឡើងនៅប្រទេសដែលសំបូរក្រុមជនជាតិច្រើន ឧស្សាហមានទំនាស់នឹងគ្នា)៕ Dual sovereignty and parallel government
៙កំណត់សម្គាល់៖ វិធីអហិង្សាចំនួន ១៩៨ លោក ជីន សាប បានគ្រាន់តែចងក្រងនឹងបែងចែកជាចំណាត់ថ្នាក់និងក្រុមប៉ុណ្ណោះ មិនមែនគាត់ចេះតែប្រតិដ្ឋឬផ្តល់អនុសាសន៍ជាគំរូនោះទេ។ នៅមានវិធីជាច្រើនទៀតដែលរង់ចាំការបំពេញបន្ថែម លោក ប្រ៊ៀន ម៉ារទីន (Brian Martin) បានបន្ថែមខ្លះទៀត យោលទៅតាមការវិវឌ្ឍនៃបច្ចេកវិជ្ជាពត៌មាន ប៉ុន្តែយើងពុំបានបញ្ចូលនៅទីនេះទេ។ យើងបានរាយជាទ្វេភាសា ដើម្បីកាត់បន្ថយការបកប្រែឆ្គាំឆ្គងនិងសំរួលដល់អ្នកដែលចេះទាំងពីរភាសាអាចយល់សេចក្តីបានកាន់តែច្បាស់។ មានចំណុចមួយចំនួនតូចដែលយើងយល់បានពុំបានច្បាស់ ព្រោះលោក ជីន សាប រាយវិធីនីមួយៗជាចំណុច គ្មានសេចក្តីពន្យល់ឬឧទាហរណ៍ទេ នៅក្នុងឧបសម្ពន្ធនៃស្នារដៃ «ពីរបបផ្តាច់ការទៅប្រជាធិបតេយ្យ» គឺថាមានតែនៅក្នុងនិក្ខេបបទរបស់លោក «វិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយនៃអំពើអហិង្សា ភាគទីពីរ ស្តីពីវិធីអហិង្សា» ប៉ុណ្ណោះ ទើបមានសេចក្តីអធិប្បាយ ភ្ជាប់ដោយភស្តុតាងប្រវត្តិសាស្ត្រនៃការអនុវត្តវិធីទាំងនោះ។ ពីព្រោះគ្មាននិក្ខេបបទរបស់លោកសំរាប់ផ្ទៀងផ្ទាត់និងយល់សេចក្តី យើងជាអ្នកបកប្រែបានប្រឹងប្រែងស្រាវជ្រាវបន្តិចបន្តួចតាមអ៊ីនធើរនេតបានរកឃើញសេចក្តីពន្យល់ពីវិធីខ្លះប៉ុណ្ណោះ មិនទាំងអស់ឡើយ។ ការបកប្រែជាភាសាខ្មែរ យើងមិនបានបកប្រែដោយខ្លួនឯងទាំងអស់ទេ គឺគ្រាន់តែសំរួលការបកប្រែ រួចជាស្រេចរបស់លោក អ៊ឺង ប៉ុនអាង (សមាជិកព្រឹទ្ធសភា) ក្នុងសៀវភៅ «របបផ្តាច់ការទៅប្រជាធិបតេយ្យ» បោះពុម្ពជាភាសាខ្មែរ នៅឆ្នាំ២០០៥ ប៉ុណ្ណោះ។ យើងសំរួលការបកប្រែនេះ ព្រោះមើលឃើញថាមានចំណុចទាស់ឆ្គង់ដោយអន្លើ ដែលយើងមិនអាចគ្រាន់តែចម្លងការប្រែបករបស់លោកដាក់នោះទេ ត្រូវបន្ថែមនិងកែប្រែចំណុចដែលយើងមានសមត្ថភាពអាចកែបានដែរ។ សំណាងល្អ ដោយសារសារដ្នៃថ្មីរបស់ លោក ជីន សាប «របៀបដែលការតស៊ូដោយអហិង្សាប្រព្រឹត្តទៅ» នៅឆ្នាំ ២០១៣ បានផ្តល់ពន្លឺបន្តិចបន្តួចដែរ គឺលោកសង្ខេបនិក្ខេបបទទាំងបីរបស់លោក ទៅជាស្នារដៃខ្លីមួយ ដែលក្នុងនោះលោកបានពន្យល់ខ្លីៗពីវិធីអហិង្សាខ្លះក្នុងចំណោមវិធីទាំង ១៩៨របស់លោក។ ទោះបីយ៉ាងណា វានៅតែមិនគ្រប់គ្រាន់ យើងនឹងព្យាយាមកែសំរួលបន្ថែមទៀត នៅពេលរកបានសៀវភៅនិក្ខេបបទរបស់លោក ជីន សាប។
តៃ សុវណ្ណារុណ
បដិវត្តន៍ពណ៌គឺជាមេរោគដ៏គ្រោះថ្នាក់បំផុត ក្នុងសតវត្សទី២១ ដែលចាំបាច់ត្រូវកំចាត់ចោល!
POSTED ON ថ្ងៃអង្គារ, 10 ខែឧសភា, 2016 អត្ថបទដោយ LOR SOVANNEY
https://www.cpp.org.kh/details/5256
(ភ្នំពេញ)៖ ស្របពេលដែលកម្ពុជា កំពុងតែខិតខំប្រឹងប្រែងអភិវឌ្ឍខ្លួន ពីប្រទេសដែលក្រីក្រ និងគ្មានអ្វីទាល់តែសោះ បន្ទាប់ពីរបបខ្មែរក្រហមត្រូវបានដួលរលំ រហូតឈានមកជាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍនោះ គេឃើញមានលេចទ្បើងនូវចេតនាដ៏អាក្រក់របស់ប្រទេសខ្លះ ដែលមានចេតនាបំផ្លាញប្រទេសមួយចំនួន ក៏ដូចជាកម្ពុជាផងដែរ ។ ចេតនាដ៏អាក្រក់បំផុតរបស់ប្រទេសនោះ គឺចលនាបដិវត្តន៍ពណ៌ ដែលកំពុងក្លាយជាមេរោគដ៏គ្រោះថ្នាក់បំផុត នៅសតវត្សន៍ទី២១នេះ ក្រោមលេសយុទ្ធនាការទាមទារសិទ្ធិបញ្ចេញមតិ។
សកម្មភាពដែលបះបោរប្រឆាំងច្បាប់ មានចរិតនៃការគំរាមកំហែង ដាក់គំនាបលើស្ថាប័នច្បាប់ ហើយនាំគ្នាកាន់ជើងជនល្មើស និងបំភ្លេចឬសគល់នៃបញ្ហា ដែលជាដើមហេតុនៃការចាប់ខ្លួនមន្ត្រី NGOs។ ការពិតទៅ ពួកគេចាប់ខ្លួនមន្ត្រីអាដហុក ៤រូប និងអគ្គលេខាធិការរង គ.ជ.ប គឺដោយសារពួកគេពាក់ព័ន្ធ នឹងបទល្មើសសូកប៉ាន់សាក្សី ឱ្យនិយាយកុហក ដើម្បីជួយដល់លោក កឹម សុខា។ មួយវិញទៀត ការដឹកនាំញុះញង់ធ្វើសកម្មភាពអាណាធិបតេយ្យ តាមដងផ្លូវ មិនមែនជាជម្រើសត្រឹមត្រូវ នៃការប្រើសិទ្ធិសម្តែងមតិទេ ប៉ុន្តែវាថែមទាំងផ្ទុយពីច្បាប់ស្តីពីការធ្វើបាតុកម្ម ដោយសន្តិវិធី ព្រោះក្រុមដង្ហែរក្បួនទៅពន្ធនាគារព្រៃស នៅព្រឹកថ្ងៃទី០៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៦ គឺមិនមានការអនុញ្ញាតពីអាជ្ញាធរឡើយ ។
សម្រាប់កម្ពុជា នេះមិនមែនជាលើកទី១ទេ ព្រោះថា គេធ្លាប់បានដឹងឭរួចមកហើយនូវ ចេតនាបំផុសឱ្យមានការធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌នៅកម្ពុជា ដូចជាការប្រើប្រាស់ផ្កាឈូកដើម្បីធ្វើបដិវត្តន៍ ដោយមានការបង្គាប់ឱ្យហ្វូងបាតុករ ដែលត្រូវបានគេកៀរគរមកធ្វើការតវ៉ា កាន់ផ្កាឈូកជានិមិត្តសញ្ញា ហើយការធ្វើបដិវត្តន៍ផ្កាឈូក របស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលក្រៅរដ្ឋាភិបាល និងអ្នកនយោបាយប្រឆាំងនាពេលនោះ ត្រូវបរាជ័យ ដោយសាររាជរដ្ឋាភិបាល ចាត់វិធានការតឹងរ៉ឹងតាមផ្លូវច្បាប់ ទប់ស្កាត់បានទាន់ពេលវេលា។
នៅថ្ងៃទី០៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៦ នៅកម្ពុជាក៏ផ្ទុះឡើងម្តងទៀត នូវរូបភាពបដិវត្តន៍ពណ៌នេះ តាមរយៈការស្លៀកពាក់ខ្មៅវិញម្តង ដោយពួកបានធ្វើឡើងក្រោមរូបភាពជាការទាមទារឱ្យដោះលែងមន្ត្រីអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស ប៉ុន្តែធាតុពិតនេះជាការរៀបចំគម្រោងរបស់ពួកគេ ដើម្បីយកការទាមទារនេះធ្វើជាឈ្នាន់ប៉ុណ្ណោះ ។
យោងលើអត្ថបទមួយ ដែលបានចុះផ្សាយនៅថ្ងៃទី០៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ ២០១៦ នៅលើគេហទំព័រ VOD គឺជាភ័ស្តុតាងយ៉ាងជាក់ច្បាស់ នូវគម្រោងផែនការដ៏ទុច្ចរឹត នៃក្រុមដែលនៅពីក្រោយខ្នងការផ្តួចផ្តើមគំនិតបំផុស ឱ្យកម្ពុជាផ្ទុះឡើង នូវបដិវត្តន៍ពណ៌ខ្មៅនៅពេលនេះ ។ អត្ថបទ ៦ទំព័រកន្លះ ដែលត្រូវបានគេសង្ស័យថា មានប្រភពមកពីអាមេរិកនោះ បានសរសេររៀបរាប់យ៉ាងលំអិតអំពីតិចនិច ក្នុងការធ្វើបដិវត្តន៍ខ្មៅ នៅកម្ពុជា ដែលបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ក្រឡែតថា វាមិនមែនជារឿងចៃដន្យទេ ដែលក្រុមសមាគម និងមន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួន ប្រមូលផ្តុំគ្នា ស្លៀកពាក់ខ្មៅទាមទារឱ្យដោះលែង មន្ត្រីអង្គការសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក ៤រូប និងអគ្គលេខាធិការរង គ.ជ.ប នោះ។
ដូច្នេះវាច្បាស់ណាស់ថា ការទាមទារឱ្យដោះលែងមន្ត្រីអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស គ្រាន់តែជាលេសតែប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែធាតុពិតគោលបំណងរបស់គេ គឺធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌ ដើម្បីផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់ ហើយនឹងចាប់ផ្តើមបំផ្លាញប្រទេសកម្ពុជា បន្ទាប់ពីគម្រោងបដិវត្តន៍ពណ៌ របស់គេទទួលបានជោគជ័យនោះ។ អ្វីដែលសំខាន់នៅពេលនេះ គឺចំណាត់ការរបស់អាជ្ញាធរ ត្រូវតែតឹងរ៉ឹង និងធ្វើយុទ្ធនាការស្តារស្ថានការណ៍ឡើងវិញ ដើម្បីបំបែកឬកំទេចចលនាបដិវត្តន៍ពណ៌នេះ ឱ្យបានទាន់ពេលវេលា។ មួយវិញទៀតប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាក៏ត្រូវបានស្វែងយល់នូវ គ្រោះថ្នាក់ដែលបណ្តាលមកពីបដិវត្តន៍ពណ៌នេះ និងចៀសវាងការធ្លាក់ចូលទៅក្នុងអន្ទាក់ នៃបដិវត្តន៍ពណ៌នេះ ដោយមិនដឹងខ្លួន ។
គួរបញ្ជាក់ឱ្យដឹងថា បដិវត្តន៍ពណ៌ត្រូវបានបង្កើតឡើង ដោយសហរដ្ឋអាមេរិក នៅឆ្នាំ ១៩៨៣ ដោយបាននាំឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូររបបនៅប៉ែកអឺរ៉ុប និងមជ្ឈឹមបូព៌ា ហើយកំពុងត្រូវបានគេបញ្ជ្រាប មកដល់ទ្វីបអាស៊ីហើយ។ មនុស្សមួយចំនួនមិនទាន់ដឹងពីអ្វីដែលជា បដិវត្តន៍ពណ៌នោះទេ ហើយអ្នកខ្លះទៀត បានក្លាយជាឧបករណ៍នៃបដិវត្តន៍ពណ៌នេះ ដោយមិនដឹងខ្លួន ព្រោះតែពួកគេមិនបានស្គាល់ពីគ្រោះថ្នាក់ នៃបដិវត្តន៍ពណ៌ ។ បដិវត្តន៍ពណ៌ គឺជារូបភាពរដ្ឋប្រហារថ្មីដើម្បីផ្លាស់ប្តូររបប ដើម្បីផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់ណាមួយ ដែលគេយល់ឃើញថា មិនចំណុះ ឬមិនផ្តល់ផលប្រយោជន៍ចំពោះនយោបាយអាមេរិក យុទ្ធសាស្ត្រនេះ គេប្រើប្រាស់កម្លាំងសង្គមស៊ីវិលដែលទទួលមូលនិធិរបស់គេ ដើម្បីធ្វើសកម្មភាព។
សរុបមក តាមរយៈបដិវត្តន៍ពណ៌នេះ ប្រទេសដែលត្រូវបានគេធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌ អាចនឹងធ្លាក់ក្នុងស្ថានភាពវឹកវរ ឬឈានដល់ដំណាក់កាលសង្គ្រាម ដោយសារតែមិនអាចគ្រប់គ្រងស្ថានការណ៍បាន។ បដិវត្តន៍ពណ៌ គឺជាចលនាដ៏គ្រោះថ្នាក់បំផុត សម្រាប់ប្រទេសនានា ដែលមិនអាចទប់ស្កាត់វាបាន ព្រោះវាអាចនឹងបំផ្លាញប្រទេសនោះបានទាំងស្រុង ពីសំណាក់អ្នកដែលប៉ុនប៉ងធ្វើវា។ ដូច្នេះហើយ រាជរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់កម្ពុជា រួមទាំងអាជ្ញាធរ គួរតែចាត់វិធានការឱ្យបានតឹងរ៉ឹងបំផុត ដើម្បីទប់ទល់នឹងចេតនាអាក្រក់នេះ និងធានាឱ្យបាននូវការរក្សាសន្តិភាព ស្ថិរភាព សណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ ពិសេសចេតនាបំផ្លាញកម្ពុជា ឱ្យធ្លាក់ចូលទៅក្នុងស្ថានភាពវឹកវរ និងសង្គ្រាម ។
ដោយសារតែបដិវត្តន៍ពណ៌ ដែលកំពុងត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយក្រុមទុច្ចរឹត មានគំនិតខ្មៅកង្វក់មកលើកម្ពុជា អាចបង្កវិនាសកម្មសម្រាប់កម្ពុជា ដែលគេជឿថា មានសហរដ្ឋអាមេរិក និងក្រុមប្រឆាំងនៅពីក្រោយនោះ រាជរដ្ឋាភិបាលដែលកើតឡើងដោយស្របច្បាប់ តាមរយៈការបោះឆ្នោត ត្រូវតែបន្តមានវិធានការ និងចំណាត់ការអោយបានតឹងរឹង និងម៉ត់ចត់បំផុតក្នុងការ ទប់ស្កាត់ និងបំផ្លាញចោលនូវរាល់ទំរង់ នៃសកម្មភាពបដិវត្តន៍ពណ៍ទាំងនោះ ឱ្យបានជាដាច់ខាត ដើម្បីកុំអោយមេរោគដ៍គ្រោះថ្នាក់បំផុតមួយនេះ ត្រូវបានយកមកចម្លង និងបំផ្លាញសង្គមជាតិ និងប្រជាជនកម្ពុជាទូទាំងប្រទេស ដែលកំពុងរស់នៅក្នុងសុខសន្តិភាព និងវឌ្ឍនភាព៕
(ដកស្រង់ពី Fresh News)
ទស្សនៈនយោបាយ៖ «មេក្លោងបដិវត្តន៍ពណ៌ខ្មៅ បង្ហាញខ្លួននៅកម្ពុជាហើយ»2016-05-07 01:00am
(កម្ពុជា)៖ ក្រោមលេសទាមទារសិទ្ធិសេរីភាព និងយុត្តិធម៌ មន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលក្រៅរដ្ឋាភិបាល ថ្មីៗនេះបានអំពាវនាវទៅដល់មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល និងប្រជាពលរដ្ឋទាំងក្នុង និងក្រៅប្រទេសឲ្យស្លៀកពាក់ខ្មៅ និងការប្រមូលផ្តុំជួបជុំផ្សេងៗនៅរៀងរាល់ថ្ងៃច័ន្ទ ចាប់ពីថ្ងៃទី៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៦នេះតទៅ។ សេចក្តីអំពាវនាវនេះ ត្រូវបានគេមើលឃើញថា ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីមានការជួបជុំគ្នាមួយ រវាងឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិក និងមន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលក្រៅរដ្ឋាភិបាលកាលពីល្ងាចថ្ងៃទី៤ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៦ នៅគេហដ្ឋានឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិករូបនោះ។
ការប្រកូកប្រកាសឲ្យមានការប្រមូលផ្តុំស្លៀកពាក់ខ្មៅនេះ ត្រូវបានអ្នកតាមដានស្ថានការណ៍នយោបាយនៅកម្ពុជាវាយតម្លៃថា អាចជារងើកភ្លើងមួយបង្កាត់ឲ្យមានបដិវត្តន៍ពណ៌ខ្មៅ នៅកម្ពុជាដែលមានការរៀបចំចាត់តាំងដឹកនាំច្បាស់លាស់របស់ប្រទេសមហាអំណាច ក្នុងគោលដៅផ្ដួលរំលំលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងសុខសន្តិភាព ដែលមានវត្តមាននៅកម្ពុជាជាង ៣ទសវត្សរ៍កន្លងមក ដែលអាចនឹងធ្វើឲ្យកម្ពុជាដើរឈានទៅរករណ្ដៅថ្មីនៃសង្គ្រាមស៊ីវិល។
សេចក្ដីអំពាវនាវដែលមានចារិកអក្សរពណ៌ស លើផ្ទាំងពណ៌ខ្មៅ បង្ហាញដោយក្រុមសង្គមស៊ីវិលក្រៅរដ្ឋាភិបាល ជាកូនជឹងចិញ្ចឹមដោយប្រទេសមហាអំណាចមួយនោះ មានចេតនាទាំងស្រុង គឺការធ្វើឲ្យមជ្ឈដ្ឋានសង្គមខ្មែរឈានទៅរកការបាក់បែកគ្នាកាន់តែស្រួចស្រាវ រហូតដល់ការប្រែប្រួលរបត់នយោបាយដែលខ្មែរធ្លាប់ឆ្លងកាត់ដូចអំឡុងទសវត្សរ៍ទី៧០ ដូច្នេះដែរ។
គួរដឹងថា ក្នុងមួយឆ្នាំៗប្រទេសមហាអំណាច បានចាយថវិការរាប់រយលានដុល្លារ ទៅអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលដែលជាសេនាធិការរបស់ខ្លួន ដើម្បីបំផ្លាញភាពស្របច្បាប់របស់រដ្ឋាភិបាលប្រទេសនីមួយៗ ទៅតាមទិដ្ឋភាពនៃភូមិសាស្ដ្រនយោបាយ។ ដូច្នេះសេចក្ដីអំពាវនាវដែលសង្គមស៊ីវិលខ្មែរចាយប្រាក់ដុល្លារអាមេរិក កំពុងតែបង្ហោះពេញក្នុងបណ្តាញផ្សព្វផ្សាយសង្គមនាពេលនេះ គឺជាការស្ដែងឲ្យឃើញនូវចេតនាបង្កើតឲ្យមានបដិវត្តន៍ពណ៌ថ្មីមួយទៀតក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីធ្វើឲ្យប្រទេសដែលកំពុងមានការអភិវឌ្ឍន៍ស្ទើរគ្រប់វិស័យមួយនេះ ដើរត្រឡប់ថយក្រោយ និងឈានទៅរកសង្គ្រាមស៊ីវិលដូចបណ្ដាប្រទេសនៅក្នុងតំបន់មជ្ឈឹមបូព៌ា និងប្រទេសខ្លះក្នុងតំបន់អឺរ៉ុប ដូច្នោះដែរ។
បដិវត្តន៍ពណ៌ គឺជារូបភាពរដ្ឋប្រហារថ្មី ដើម្បីផ្លាស់ប្តូររបបដែលផលិតនៅសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងឆ្នាំ១៩៨៣។ ដើម្បីផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់ណាមួយដែលគេយល់ឃើញថា មិនចំណុះ ឬមិនផ្តល់ផលប្រយោជន៍ចំពោះនយោបាយអាមេរិក យុទ្ធសាស្ត្រនេះ គេប្រើប្រាស់កម្លាំងសង្គមស៊ីវិលដែលទទួលមូលនិធិរបស់គេដើម្បីធ្វើសកម្មភាព។
ការធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌ គឺនាំមុខដោយចលនានិស្សិត និងយុវជន ជាមួយនឹងការតុបតែងមុខមាត់ប្លែក ថ្មី ដែលទាក់ទាញ អូសទាញអ្នកដទៃ ឬក្រុមដទៃឲ្យចូលរួម ដែលជានិច្ចកាលគេយកស្លាកសញ្ញា និងពណ៌។ ឧទាហរណ៍ ប្រទេសប៉ែកអឺរ៉ុប ដូចជា នៅប្រទេសសែប៊ី (Serbia) ការធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌ គឺការដើរក្បួនរបស់ក្រុមបាតុករតាមផ្លូវថ្នល់ដោយប្រើប្រាស់អត្តសញ្ញាណពណ៌ស-ខ្មៅ ទាំងអាវយឺត ស្លាកសញ្ញា និងទង់ជ័យរបស់គេ ដែលជានិមិត្តរូបនៃក្រុមប្រឆាំង ឬក្រុមសេរីកា។ នៅប្រទេសអ៊ុយគ្រែន (Ukraine) ស្លាកសញ្ញា ដែលក្រុមបាតុករប្រើប្រាស់ គឺនៅដដែល ក៏ប៉ុន្តែគេផ្លាស់ប្តូរទៅជាពណ៌ទឹកក្រូចវិញ។ នៅប្រទេសហ្សកហ្ស៊ី (Georgia) គេប្រើពណ៌ផ្កាកុលាប លាបនៅលើប្រអប់ដៃ ឬខ្នងដៃ ជាអត្តសញ្ញាណនៃក្រុមបះបោរ។ នៅប្រទេសវេណេហ្សូអេឡា (Venezuela) គេផ្លាស់ប្តូរជំនួសពីការក្តាប់ដៃ មកលាដៃ ដែលមានពណ៌ ខ្មៅ-ស។
រីឯបដិវត្តន៍ពណ៌នៅមជ្ឈឹមបូព៌ាដែលហៅថា អារ៉ាប់ស្ព្រីង (Arab Spring) ចាប់ផ្តើមថ្ងៃទី១៧ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១០ នៅប្រទេសទុយនេស៊ី (Tunisia Revolution) បានរីករាលដាលទៅក្នុងសម្ព័ន្ធអារ៉ាប់ ក្នុងតំបន់មជ្ឈឹមបូព៌ា និងអាហ្រ្វិកខាងជើង ដែលភាគច្រើនកើតឡើងដោយក្រុមសិស្ស និស្សិត យុវជន ប្រើប្រាស់បណ្តាញព័ត៌មានសង្គម (Social Media) ធ្វើជាឧបករណ៍ប្រមូលផ្តុំគ្នាដើម្បីធ្វើបដិវត្តន៍។ បដិវត្តន៍ពណ៌នេះ ក៏ជះឥទ្ធិពលមកដល់ប្រទេសមួយចំនួនក្នុងតំបន់អាស៊ី-ប៉ាស៊ីហ្វិកផងដែរ ដូចជា ចលនានិស្សិតផ្កាឈូករ័ត្ន (Sunflower Student Movement) ពីថ្ងៃទី១៨ ខែកុម្ភៈ ដល់ថ្ងៃទី១០ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៤ ដោយក្រុមនិស្សិតចូលទៅគ្រប់គ្រងសភាតៃវ៉ាន់ និងចលនាឆ័ត្រ ឬបដិវត្តន៍ឆ័ត្រ (Umbrella Movement/Revolution) នៅហុងកុងនៅខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៤ ប្រើប្រាស់គោលការណ៍ មិនសហការរបស់មហាជនស៊ីវិល ជាមួយរដ្ឋាភិបាលហុងកុង។
ប៉ុន្តែជាលទ្ធផលប្រទេសដែលបានធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌ ដូចជា ប្រទេសលីប៊ី ទុយនេស៊ី ស៊ីរី អ៊ីរ៉ាក់ ជាដើម បាននិងកំពុងរងការខ្ទេចខ្ទាំដោយសារសង្គ្រាមស៊ីវិល បំផ្លាញអស់ទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ និងឯកជន ស្លាប់មនុស្ស បង្ករការភ័យខ្លាច និងមានការធ្វើចំណាកស្រុ ជាជនភៀសសឹក និងជនភៀសខ្លួនរាប់លាននាក់ ទៅកាន់ប្រទេសក្បែរខាងលិច គេចចេញពីសង្គ្រាម និងបន្តទៅសុំសិទ្ធិជ្រកកោនក្នុងប្រទេសទី៣។
នៅប្រទេសកម្ពុជាក្រោយការបោះឆ្នោតសកលឆ្នាំ២០១៣ បដិវត្តន៍ពណ៌ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា បដិវត្តន៍ផ្កាឈូក ក៏ត្រូវបានអង្គការសង្គមស៊ីវិលមាននិន្នាការប្រឆាំងយកមកអនុវត្តន៍ ដោយមានការចូលរួមយ៉ាងសកម្មពីមន្ត្រីបក្សប្រឆាំង។ ទង្វើរបស់សកម្មជនបដិវត្តន៍ផ្កាឈូក គឺពួគេធ្វើការតវ៉ាបះបោរតាមដងផ្លូវនានាដោយកាន់ផ្កាឈូកនៅក្នុងដៃ ជាសញ្ញាសម្គាល់។ ការធ្វើបដិវត្តន៍ផ្កាឈូករបស់សង្គមស៊ីវិលក្រៅរដ្ឋាភិបាល និងអ្នកនយោបាយប្រឆាំងនាពេលនោះ ត្រូវបរាជ័យដោយសាររាជរដ្ឋាភិបាលចាត់វិធានការណ៍តឹងរ៉ឹងតាមផ្លូវច្បាប់ទប់ស្កាត់។
រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដែលកើតឡើងដោយការបោះឆ្នោត ទោះក្នុងតម្លៃណាក៏ដោយ គប្បីគិតពិចារណា ហើយត្រូវតែហ៊ានចាត់វិធានការណ៍ ឲ្យបានម៉ឹងម៉ាត់បំផុតចំពោះបុគ្គល រឺក្រុមណាដែលប៉ុនប៉ងបង្កើត និងជំរុញឲ្យមានបដិវត្តន៍ពណ៌ខ្មៅនៅលើទឹកដីកម្ពុជា ដើម្បីការពារសុខសន្តិភាព ស្ថិរភាពនយោបាយ និងការអភិវឌ្ឍន៍លើគ្រប់វិស័យ ដើម្បីកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រជូនប្រជាពលរដ្ឋនិងភាពភ័យខ្លាច នៃការវិលទៅរកគ្រោះមហន្តរាយកាលពីអតីតកាល ជាពិសេសមិនត្រូវអោយអង្គការសមាគមក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយក្តាប់តូច ដែលជាឧបករណ៍របស់ប្រទេសធ្លាប់បង្កសង្គ្រាមនៅកម្ពុជាកាលពីទសវត្សរ៍ទី៧០ ធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌ខ្មៅនៅកម្ពុជាបាននោះឡើយ៕
ចៅចាក់ស្មុក៖ សេណារីយ៉ូច្បាប់សម្រាប់ កឹម សុខា នៅថ្ងៃទី៣ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣
(ភ្នំពេញ)៖ សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ នឹងប្រកាសសាលក្រមលើសំណុំរឿងសន្ទិដ្ឋិភាព ជាមួយបរទេសរបស់លោក កឹម សុខា នៅថ្ងៃទី៣ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣ខាងមុខនេះ បន្ទាប់ពីបានស៊ើបអង្កេត និងការបើកសវនាស្របតាមនីតិវិធីច្បាប់រួចមក។ ថាតើនឹងអាចមានសេណារីយូអ្វីកើតឡើងខ្លះ ជុំវិញសំណុំរឿងក្បត់ជាតិរបស់លោក កឹម សុខា ចៅចាក់ស្មុកសាកល្បងគិតពីសេណារីយ៉ូមួយចំនួន ដែលអាចនឹងកើតឡើងដើម្បីជាការពិចារណា៖
លោក កឹម សុខា ត្រូវបានចាប់ខ្លួន កាលពីថ្ងៃទី៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៧ និងត្រូវបានចោទប្រកាន់អំពីបទសន្ទិដ្ឋិភាពជាមួយបរទេស ឬបទត្រូវរ៉ូវគ្នាជាមួយបរទេសក្នុងការរៀបចំផែនការសម្ងាត់ផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់នៅកម្ពុជា ដោយយកគំរូនៃការធ្វើបដិវត្តពណ៌ នៅយូហ្គូស្លា វី-ស៊ែរប៊ី ដែលជាប្រភេទបទល្មើសក្បតិជាតិ មានចែង និងផ្តន្តាទោសដោយមាត្រា ៤៣៩ និង មាត្រា ៤៤៣ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ បន្ទាប់ពីបានស៊ើបអង្កេត និងស៊ើបសួរអស់រយៈពេលប្រមាណជា២ឆ្នាំ, រឿងក្តីក្តាំនេះ ត្រូវបានបើកសវនាការ កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០២០ ប៉ុន្តែ ដោយមានសំណូមពរពីមេធាវីជនជាប់ចោទ និងមេធាវីដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី, សវនាការនេះ ត្រូវបានផ្អាកទៅវិញអស់មួយរយៈកាលធំ ដោយសារតែមានការផ្ទុះឆ្លងរាលដាលនៃជំងឺរាតត្បាតសកល កូវីដ-១៩។
ជាសរុប, សវនាការលើសំណុំរឿងក្បត់ជាតិរបស់លោក កឹម សុខា នេះ បានដំណើរការទៅអស់ចំនួន៦៦លើក ដោយរួមទាំងសវនាការលើកចុងក្រោយ កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២ផងដែរ។ សវនាការលើកចុងក្រោយនេះ ជាសវនាការមួយដ៏សំខាន់មួយ ដែលភាគីទាំងអស់នៃរឿងក្តីនេះ រួមមាន មេធាវីដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី, មេធាវីជនជាប់ចោទ និង តំណាងអយ្យការ ត្រូវបានផ្តល់សិទ្ធិតាមច្បាប់ ដើម្បីធ្វើសេចក្តីសន្និដ្ឋាន សរុបបញ្ចប់ការពារខ្លួនរៀងៗខ្លួន។
សវនាការលើសំណុំរឿងក្បត់ជាតិរបស់លោក កឹម សុខា ត្រូវបានអ្នកច្បាប់ និងអ្នកសង្កេតការណ៍នានា ចាត់ទុកថា ជាសវនាការដែលបានប្រព្រឹត្ត ប្រកបដោយត្រឹមត្រូវតាមនីតិវិធីច្បាប់កម្ពុជា និងប្រកបដោយតម្លាភាព ដោយសារសវនាការនេះ បានប្រព្រឹត្តទៅជាសាធារណៈ ហើយអ្នកសារព័ត៌មាន, តំណាងអង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួន, និងតំណាងទូតបរទេសមួយចំនួនផងដែរ ក៏ត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យចូលរួមសង្កេតការណ៍ជាប់ជាប្រចាំនៅក្នុងសវនាការ។
សិទ្ធិការពារខ្លួនតាមផ្លូវច្បាប់របស់លោក កឹម សុខា ដែលជាជនជាប់ចោទក្នុងសំណុំរឿងក្បត់ជាតិនេះ ត្រូវបានធានាការពារបានយ៉ាងត្រឹមត្រូវ ហើយលោក កឹម សុខា បានពឹងពាក់មេធាវីដល់ទៅចំនួន៤រូប ដើម្បីជួយការពារក្តីឱ្យរូបលោកនៅក្នុងសំណុំរឿងនេះ។ បន្ថែមពីនេះភស្តុតាងនានា ត្រូវបានលើកមកពិភាក្សាដេញដោលក្នុងសវនាការម្តងមួយៗ ទៅតាមនីតិវិធីច្បាប់ ប្រកបដោយតម្លាភាព, ភាពហ្មត់ចត់ និង ភាពម៉ឺងម៉ាត់ ក្រោមការសង្កេតការណ៍ដោយយកចិត្តទុកដាក់ពីសំណាក់តំណាងអង្គការសង្គមស៊ីវិលនានា, តំណាងអង្គទូត, អ្នកកាសែត និងសាធារណៈដែលបានចូលរួមក្នុងសវនាការ សំដៅរកឱ្យឃើញការពិតប្រកបដោយភាពត្រឹមត្រូវ និងតម្លាភាពនៅក្នុងសំណុំរឿងនេះថា តើ លោក កឹម សុខា ពិតជាបានប្រព្រឹត្តអំពីក្បត់ជាតិ ដោយស៊ុមគ្រលុំ ឬ ត្រូវរ៉ូវគ្នាជាមួយបរទេសក្នុងការរៀបចំផែនការសម្ងាត់ និងចាត់តាំងអនុវត្តផែនការនេះជាជំហាន សំដៅឈានទៅផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមែនដែរ ឬទេ?
ដើមចមនៃបញ្ហា និងមូលដ្ឋានសំខាន់នៅក្នុងការចោទប្រកាន់នៅក្នុងសំណុំរឿងនេះ គឺជាវីដេអូឃ្លីបមួយដែលបែកធ្លាយជាសាធារណៈ តាមបណ្តាញសង្គម កាលពីឆ្នាំ២០១៧ ដែលនៅក្នុងវីដេអូឃ្លីបនេះ លោក កឹម សុខា បានរៀបរាប់ដោយផ្ទាល់ខ្លួនឯង អំពីរបៀបដែលគាត់ ត្រូវបានបរទេសយកទៅបណ្តុះបណ្តាល ហើយរៀបចំផែនការសម្ងាត់ និងរបៀបនៃដំណើរការអនុវត្តផែនការសម្ងាត់នេះ ជាជំហានៗ ដោយមានការគាំទ្រពីបរទេស សំដៅឈានឆ្ពោះទៅផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់នៅកម្ពុជា។ វីដេអូឃ្លីបនេះ ត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈ ហើយប្រជាពលរដ្ឋទូទៅបានដឹងអំពីខ្លឹមសារនៃផែនការនេះ និងរបៀបដែល កឹម សុខា ធ្វើការតាមផែនការសម្ងាត់មួយក្រោមការរៀបចំ និងជួយចាត់ចែងគាំទ្រពីបរទេស។
វីដេអូឃ្លីបនេះ ដំបូងឡើយត្រូវបានភាគីលោក កឹម សុខា ចោទថា ជាវីដេអូដែលមានការកាត់ត ឬជាវីដេអូមិនពិត ហើយភាគីលោក កឹម សុខា បានយកវីដេអូដើម ដាក់ជូនតុលាការ ដើម្បីធ្វើការផ្ទៀងផ្ទាត់។ បន្ទាប់ពីបានធ្វើការផ្ទៀងផ្ទាត់ដោយការយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់ នៅក្នុងសវនាការជាសាធារណៈ ដែលមានការចូលរួមសង្កេតពីសាធារណជន អ្នកសារព័ត៌មាន និងតំណាងអង្គទូតផង, តុលាការបានរកឃើញថា វីដេអូឃ្លីបដែលប្រើប្រាស់ជាភស្តុតាងគោលក្នុងការចោទប្រកាន់ក្នុងសំណុំរឿង និង វីដេអូឃ្លីបដើម ដែលលោក កឹម សុខា បានយកមកបង្ហាញ និង ផ្ទៀងផ្ទាត់ក្នុងសវនាការ គឺជាវីដេអូដែលមានខ្លឹមសារដូចគ្នា។ បច្ចុប្បន្ន វីដេអូដើមដែលលោក កឹម សុខា បានដាក់ចូលក្នុងសំណុំរឿង បានក្លាយជាមូលដ្ឋាននៃភស្តុតាងយ៉ាងរឹងមាំនៅក្នុងសំណុំរឿងនេះ ហើយតុលាការបានសម្រេចទទួលយកវិដេអូនេះ ដើម្បីប្រើប្រាស់ជាមូលដ្ឋាននៅក្នុងដំណើរការនៃនីតិវិធីក្នុងសំណុំរឿងនេះ។
ឥឡូវនេះ ស ឬខ្មៅ នឹងអាចដឹងច្បាស់នៅថ្ងៃទី ៣ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣ ខាងមុខនេះ ព្រោះតុលាការនឹងធ្វើការប្រកាសសាលក្រមវិនិច័្ឆយ សេចក្តីក្នុងសំណុំរឿងនេះ បន្ទាប់ពីតុលាការបានពិនិត្យលើអង្គហេតុ, ភស្តុតាងនានាដែលបានដាក់ជូនតុលាការ, សេចក្តីសន្និដ្ឋានរបស់ភាគីទាំងអស់ ព្រមទាំងអង្គច្បាប់ដោយយោងតាមច្បាប់នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ អ្នកច្បាប់ដែលបានតាមដានដោយយកចិត្តទុកដាក់នូវសំណុំរឿង បានមើលឃើញនូវសេណារីយ៉ូចំនួន២ សម្រាប់ការវិនិច្ឆ័យសេចក្តីដោយតុលាការនៅថ្ងៃទី៣ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣ខាងមុខនេះ។
សេណារីយ៉ូចំនួន២នេះមានដូចតទៅ៖
សេណារីយ៉ូទី១៖ តុលាការពុំមានភស្តុតាងដាក់បន្ទុកគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីបង្ហាញអំពីពិរុទ្ធភាពរបស់លោក កឹម សុខា ក្នុងសំណុំរឿងសន្ទិដ្ឋិភាពជាមួយបរទេស ហើយសម្រេចឱ្យគាត់រួចខ្លួនពីបទចោទប្រកាន់។ នៅក្នុងសេណារីយ៉ូនេះ, លោក កឹម សុខា នឹងមានសិទ្ធិសេរីភាពពេញលេញ ដោយរួមទាំងសិទ្ធិក្នុងការធ្វើនយោបាយឡើងវិញផងដែរ នៅពេលសាលក្រមចូលជាស្ថាពរ។ ប៉ុន្តែច្បាស់ណាស់ នៅក្នុងសេណារីយ៉ូនេះ ទាំងខាងតំណាងអយ្យការ ទាំងខាងមេធាវីដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី ប្រាកដជាប្តឹងឧទ្ធរណ៍ប្រឆាំងនឹងសាលក្រមរបស់សាលាដំបូង ហើយសំណុំរឿងនេះ នឹងត្រូវអូសបន្លាយពេលវេលាបន្តទៅមុខទៀត រហូតដល់សាលាឧទ្ធរណ៍ និងអាចរហូតដល់តុលាការកំពូល នៅទីចុងបំផុត ហើយបម្រាមរបស់តុលាការហាមឃាត់ការធ្វើសកម្មភាពនយោបាយ នឹងត្រូវបន្តមានអានុភាពបន្តទៀត លើកលែងតែមានសេចក្តីសម្រេចពិសេសដោយឡែករបស់តុលាការក្នុងការលុបវិធានការនេះ។
ប៉ុន្តែ សេណារីយ៉ូនេះ មានពន្លឺតិចតួចណាស់ ដោយសារតែភាគីលោក កឹម សុខា បានអនុវត្តកំហុសខាងយុទ្ធសាស្រ្តច្បាប់ ក្នុងការការពារខ្លួន ពិសេស រឿងភស្តុតាងជាវីដេអូឃ្លីប ដែលជាមូលដ្ឋានសំខាន់នៃភស្តុតាងក្នុងសំណុំរឿងនេះ។ ដំបូងឡើយ ភាគីលោក កឹម សុខា បានប្រើយុទ្ធសាស្រ្តទាត់ចោលភស្តុតាងជាវីដេអូឃ្លីប ដោយចោទថា ជាភស្តុតាងក្លែងក្លាយ ឬ ជាភស្តុតាងដែលមានការកាត់ ត។ ដូចបានបញ្ជាក់ជូនខាងលើ ភស្តុតាងជាវីដេអូឃ្លីបនេះ គឺជាភស្តុតាងសំខាន់ជាងគេក្នុងសំណុំរឿងនេះ។ ដោយពុំទាន់គិតដល់ភស្តុតាងផ្សេងទៀត ហើយយើងពិនិត្យត្រឹមតែលើខ្លឹមសារនៃសំដីរបស់ កឹម សុខា ក្នុងវីដេអូឃ្លីបប៉ុណ្ណោះគឺកុំថាឡើយអ្នកសិក្សាច្បាប់ ឬបញ្ញាវ័ន្តដែលមានចំណេះដឹងជ្រៅជ្រះ សូម្បីតែប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរសាមញ្ញដែលមានគំនិតនិងឧត្តមគតិស្នហាជាតិ ក៏អាចយល់ដឹងបានច្បាស់ថា សម្តី កឹម សុខា ក្នុងវីដេអូឃ្លីបបង្ហាញថា «កឹម សុខា បានក្បត់កម្ពុជា» ទៅហើយ ព្រោះសម្តី កឹម សុខា បង្ហាញថា គាត់ត្រូវបានបរទេសយកទៅបណ្តុះបណ្តាល និង រៀបចំឱ្យក្លាយជាភ្នាក់ងាររបស់គេ ឬ ជាកូនជឹងរបស់គេ ក្នុងការអនុវត្តផែនការសម្ងាត់ ក្រោមការគាំទ្រ និង ការរៀបចំរបស់បរទេស ដើម្បីឈានទៅផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់របស់កម្ពុជា តាមវិធីបដិវត្តពណ៌ ដោយយកគំរូតាមបដិវត្តពណ៌ទឹកក្រូចនៅយូហ្គូស្លាវី-ស៊ែរប៊ី។
ដូចនេះការណ៍ ដែលភាគីលោក កឹម សុខា បានយកវីដេអូដើម ទៅផ្ទៀងផ្ទាត់នឹងវីដេអូដែលជាភស្តុតាងក្នុងសំណុំរឿង ហើយក្រោយផ្ទៀងផ្ទាត់ក្នុងសវនាការជាសាធារណៈឃើញថា វីដេអូទាំងពីរមានខ្លឹមសារដូចគ្នាទាក់ទងនឹងអង្គហេតុដែលជាបទចោទប្រកាន់ គឺភាគីលោក កឹម សុខា បានជួយសម្លាប់ភាពស្រពិចស្រពិលកន្លងមកលើរឿងវីដេអូឃ្លីបនេះ ហើយលែងអាចមានមធ្យោបាយបកក្រោយវិញបាន ដើម្បីបដិសេធភស្តុតាងនេះ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ កឹម សុខា ក៏បានបញ្ជាក់ក្នុងសវនាការថា សំដីក្នុងវីដេឃ្លីបដែលជាមូលដ្ឋាននៃភស្តុតាងក្នុងរឿងនេះ គឺពិតជាសំដីរបស់គាត់ពិតប្រាកដមែន។
សេណារីយ៉ូទី២៖ តុលាការរកឃើញពិរុទ្ធភាពរបស់លោក កឹម សុខា ក្នុងសំណុំរឿងក្បត់ជាតិ ហើយសម្រេចផ្ទន្ទាទោសលោក កឹម សុខា ពីបទសន្ទិដ្ឋិភាពជាមួយបរទេស តាមមាត្រា៤៤៣ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ។ សេណារីយ៉ូដែលតុលាការរកឃើញពិរុទ្ធភាពរបស់ កឹម សុខា និង ផ្តន្ទាទោស កឹម សុខា គឺ ជាសេណារីយ៉ូដែលមានមូលដ្ឋានគ្រឹះរឹងមាំ ទាំងខាងភស្តុតាង ទាំងខាងផ្លូវច្បាប់ ដោយសារតំណាងអយ្យការ និង មេធាវីដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណីមានភស្តុតាងដាក់បន្ទុកយ៉ាងរឹងមាំក្នុងដៃដាក់ជូនតុលាការ ហើយតុលាការបានទទួលយក ជាពិសេស គឺភស្តុតាងជាវីដេអូឃ្លីបដែល កឹម សុខា បាននិយាយរៀបរាប់អំពីផែនការសម្ងាត់ឃុបឃិតគ្នាជាមួយបរទេសក្នុងការផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា តាមរូបភាពជាបដិវត្តពណ៌។
ភាពរឹងមាំនៃភស្តុតាងជាវីដេអូនេះ ក៏កើតចេញពីកំហុសខាងយុទ្ធសាស្រ្តការពារខ្លួនខាងផ្លូវច្បាប់របស់ភាគី កឹម សុខា នៅចំពោះមុខតុលាការ នាពេលសវនាការ ដោយដាក់បញ្ចូលនូវវីដេអូឃ្លីបដើមជូនតុលាការ ហើយតុលាការបានផ្លៀងផ្ទាត់ ក្នុងសវនាការជាសាធារណៈ ឃើញថា មានលក្ខណៈដូចគ្នាទៅនឹងវីដេអូជាភស្តុតាងដែលអយ្យការមានក្នុងដៃ និង ដាក់ចូលក្នុងសំណុំរឿង។
មូលដ្ឋានរឹងមាំនៃបទល្មើសដែលបង្ហាញអំពីការឃុបឃិតគ្នា ឬត្រូវរ៉ូវគ្នាជាមួយបរទេសក្នងការរៀបចំផែនការសម្ងាត់ដើម្បីផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា គឺ អាចយល់បានយ៉ាងងាយស្រួលតាមរយៈសំដីលោក កឹម សុខា ដែលបានរៀបចំយ៉ាងក្បោះក្បាយនៅក្នុងវីដេអូឃ្លីប ដែលជាភស្តុតាងក្នុងសំណុំរឿង។ លោក កឹម សុខា បាននិយាយរៀបរាប់ក្នុងវីដេអូឃ្លីបថា៖
«តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣ ដែលខ្ញុំជាប់តំណាងរាស្ត្រដំបូង អាមេរិកកាំង រដ្ឋាភិបាលអាមេរិក គឺគេហៅខ្ញុំទៅស្រុកអាមេរិកមុនគេបង្អស់ ក្នុងនាមជាអ្នកនយោបាយខែ្មរនៅក្នុងប្រទេស ដើម្បីឲ្យយល់ពីដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យ គេជួយមួយឆ្នាំខ្ញុំទៅម្តង តាំង១៩៩៣ រហូតចុងក្រោយនេះ ក៏គេបានសម្រេចថា ដើម្បីឲ្យប្រទេសកម្ពុជា មានការផ្លាស់ប្តូរនោះ គេត្រូវឲ្យខ្ញុំដកខ្លួនចេញពីនយោបាយមួយគន្លាក់សិន មួយដំណាក់សិន ខ្ញុំក៏លាឈប់ពីនយោបាយ ពីគណបក្សនយោបាយដែលខ្ញុំធ្លាប់នៅនោះនៅឆ្នាំ២០០២ ដើម្បីបង្កើតអង្គការមួយឈ្មោះហៅថា មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា តើគេឲ្យបង្កើតដើម្បីអី គេថាបើចង់ប្តូរអ្នកដឹកនាំ យើងមិនអាចទៅជល់ខាងលើបានទេ
ប្តូរខាងលើបានទេ មុននឹងប្តូរខាងលើបានទាល់តែគាស់អាក្រោមសិន ទាល់តែប្តូរពីក្រោមទៅមុនជាយុទ្ធសាស្ត្រនយោបាយ របស់ប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យគេធ្វើ ហើយសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលគេជួយខ្ញុំនេះ គេឲ្យខ្ញុំយកម៉ូដែលតាមនៅប្រទេសយូហ្គោស្លាវី នៅស៊ែប៊ីដែលគេប្តូរមេដឹកនាំផ្តាច់ការ ម៉ីឡូសូវិច បាននោះ ម៉ីឡូសូវិច រថក្រោះសម្បើមណាស់បងប្អូន ប៉ុន្តែគេប្តូរបានដោយសារគេធ្វើយុទ្ធសាស្ត្រហ្នឹង ហើយគេយកបទពិសោធន៍ហ្នឹងមកឲ្យខ្ញុំធ្វើនៅស្រុកខ្មែរ តែអត់មានអ្នកណាដឹងទេ ប៉ុន្តែយុទ្ធសាស្ត្រនេះដោយសារថ្ងៃនេះ យើងឈានដល់មួយដំណាក់ហើយ ខ្ញុំត្រូវតែប្រាប់បងប្អូនឲ្យដឹង ហើយនៅបន្តទៀតដោយជោគជ័យយើងទទួលបាន ខ្ញុំអត់មានធ្វើតាមខ្ញុំនឹកឃើញទេ គឺមានអ្នកជំនាញការសាស្ត្រាចារ្យប្រូហ្វេស័រ នៅសាកលវិទ្យាល័យនៅទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតុនឌីសី នៅទីក្រុងម៉ុនរេអាល ប្រទេសកាណាដា ដែលអាមេរិកកាំងគេជួលមក ដើម្បីការផ្តល់មតិឲ្យខ្ញុំរបៀបជាយុទ្ធសាស្ត្រក្នុងការផ្លាស់ប្តូរមេដឹកនាំ ហើយបើខ្ញុំធ្វើតាមក្បួនប៉ុណ្ណឹងហើយ ហើយយុទ្ធសាស្ត្រប៉ុណ្ណឹងហើយ បើមិនបានជោគជ័យទៀត ខ្ញុំមិនដឹងថាយ៉ាងម៉េចទៀតទេ»។
ជាទិដ្ឋភាពច្បាប់, ក្នុងសេណារីយ៉ូនេះ តុលាការអាចប្រកាសផ្តន្តាទោស កឹម សុខា តាមជម្រើសចំនួន៣យ៉ាងដូចតទៅ៖
ជម្រើសទី១៖ យោងតាមមាត្រា៤៤៣ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ តុលាការអាចផ្តន្ទាទោស កឹម សុខា ដាក់ពន្ធនាគារពី ១៥ឆ្នាំ ដល់ ៣០ឆ្នាំ។ តាមផ្លូវច្បាប់ ដោយសារទោសឧក្រិដ្ឋនេះ មានរយៈពេលលើសពី៥ឆ្នាំ, តុលាការមិនអាចសម្រេចធ្វើការព្យួរទោសសម្រាប់ទោសបែបនេះបានទេ។
ជម្រើសទី២៖ ដោយសារបទល្មើសនេះ ជាបទល្មើសក្បត់ជាតិទាក់ទងនឹងការធ្វើសកម្មភាពនយោបាយឃុបឃិតគ្នាជាមួយបរទេស ដើម្បីធ្វើបដិវត្តផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់នៅកម្ពុជា ក្រោមលេសនៃសិទ្ធិមនុស្ស និង ប្រជាធិបតេយ្យ, ដូចនេះ ជាទូទៅ តុលាការអាចប្រកាសដាក់ទោសដាក់ពន្ធនាគារតាមមាត្រា ៤៤៣ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌផង និង ប្រកាសទោសបន្ថែមដកសិទ្ធិពលរដ្ឋ និង សិទ្ធិធ្វើនយោបាយ រយៈពេល ៥ ឆ្នាំ ឬជាស្ថាពរ តាមមាត្រា ៤៥០ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌផង។ ការដកសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិធ្វើនយោបាយនេះ ពុំមែនជារឿងថ្មីនោះទេ ដោយសារតែនាពេលថ្មីៗនេះ ទណ្ឌិត សម រង្ស៊ី ដែលជាប់ទោសពីបទឧបឃាត ក៏ត្រូវបានតុលាការសម្រេចដកហូតសិទ្ធិពលរដ្ឋ និង សិទ្ធិធ្វើនយោបាយផងដែរ។
ជម្រើសទី៣៖ ដោយសារបទល្មើសនេះ ជាបទល្មើសក្បត់ជាតិទាក់ទងនឹងការធ្វើសកម្មភាពនយោបាយផង និងជាបទល្មើសឧក្រិដ្ឋផង, ដូចនេះ បន្ថែមពីការផ្តន្តាទោសដាក់ពន្ធនាគារតាមមាត្រា ៤៤៣ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ និង ការប្រកាសទោសបន្ថែមដកសិទ្ធិពលរដ្ឋ និង សិទ្ធិធ្វើនយោបាយ រយៈពេល ៥ ឆ្នាំ ឬជាស្ថាពរ តាមមាត្រា ៤៥០ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ, តុលាការមានលទ្ធភាពខ្ពស់ក្នុងការចេញដីកាបង្គាប់ឱ្យឃុំខ្លួនលោក កឹម សុខា នៅក្នុងសវនាការតែម្តង ដោយយោងតាមមាត្រា ៣៥៣ នៃក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ ជាទិដ្ឋភាពច្បាប់, លទ្ធភាពតាមជម្រើសនេះ គឺខ្ពស់ជាងគេ ហើយម្យ៉ាងទៀត, នាពេលសវនាការចុងក្រោយនេះ តំណាងអយ្យការបានធ្វើសេចក្តីសន្និដ្ឋានឱ្យតុលាការប្រើមាត្រា ៣៥៣ នៃក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌក្នុងការឃុំខ្លួនលោក កឹម សុខា នៅក្នុងសវនាការប្រកាសសាលក្រមតែម្តង។ សង្ឃឹមថា មេធាវីរបស់ កឹម សុខា មានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ខាងផ្នែកនីតិវិធី ដើម្បីយល់ដឹងលើទិដ្ឋភាពច្បាប់ត្រង់ចំណុចនេះ ហើយលើកហេតុផលសមស្រប ឬប្រើប្រាស់ការធានាចាំបាចចនានា ឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីតុលាការមានការជឿជាក់ និងមិនប្រើវិធានការឃុំខ្លួននៅថ្ងៃសវនាការ និង ប្រើវិធានការផ្សេងជំនួសវិញ។
ក្នុងនាមជាអ្នកតាមដានដោយយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងសំណុំរឿងដ៏មានសារសំខាន់ សម្រាប់ប្រទេសជាតិមួយនេះ គឺបានបង្ហាញឱ្យឃើញថា ក្នុងកិច្ចដំណើរការនៃការរៀបចំ និង អនុវត្តផែនការសម្ងាត់ដោយឃុបឃិតជាមួយបរទេស ដើម្បីផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់ តាមវិធីបដិវត្តពណ៌ដែលជាវិធីខុសច្បាប់ទាំងនេះ, សិទ្ធិមនុស្ស និង ប្រជាធិបតេយ្យ ត្រូវយកមកធ្វើជាលេសបិទបាំងផែនការសម្ងាត់នេះ ហើយសូម្បីតែប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាស្លូតត្រង់មួយចំនួនធំ ដែលគាំទ្របក្សប្រឆាំងកន្លងមក ក៏ចាញ់បោកក្នុងឧបាយកលនេះដែរ ដោយពុំបានដឹងថា លោក កឹម សុខា ជាមនុស្សរបស់បរទេស, ស៊ុមគ្រលុំជាមួយបរទេស និង ក្បត់នឹងកម្ពុជាទាល់តែសោះ។
សម្រាប់អ្នកស្រាវជ្រាវអំពីបញ្ហានយោបាយពិភពលោក ពិសេសអ្នកជំនាញខាងបដិពណ៌, ឃើញច្បាស់ណាស់ថា ផែនការនេះ គឺ មិនខុសពីផែនការនានា នៃការធ្វើបដិវត្តពណ៌ ដែលបានកើតឡើងក្នុងពិភពលោក ពិសេស ចុងក្រោយនេះ នៅប្រទេសលីប៊ី, ប្រទេសស៊ីរី, ជាដើម ដែលបានបង្កក្លាយជាសង្រ្គាមដ៏បំផ្លិចបំផ្លាញនៅក្នុងប្រទេសទាំងនេះ រហូតមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ន។ សម្រាប់កម្ពុជា, អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចបានចាត់ទុកថា ការចាត់វិធានការច្បាប់ដោយម៉ឺងម៉ាត់ ដើម្បីឈានទៅរំលាយគណបក្សសង្រ្គោះជាតិដោយតុលាការកំពូល កាលពីឆ្នាំ២០១៧ និងការចាប់ខ្លួនលោកម កឹម សុខា ក្នុងសំណុំរឿងក្បត់ជាតិ គឺជាការរំលាយចោលទាំងស្រុងនូវអង្គការចាត់តាំងខាងនយោបាយ នៃបដិវត្តន៍ពណ៌ សំដៅធានានូវសុខសន្តិភាព និងស្ថិរភាពសង្គម ដែលជាគ្រឹះរបស់កម្ពុជា សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍ និង សេចក្តីសុខក្សេមក្សាន្តរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា។
សិទ្ធិមនុស្ស និង ប្រជាធិបតេយ្យ ត្រូវបានធានាការពារដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ហើយកំពុងមានដំណើរប្រព្រឹត្តទៅជាប្រក្រតី ស្របតាមច្បាប់ជាធរមាន។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើស្លាក «សិទ្ធិមនុស្ស» និង ស្លាក «ប្រជាធិបតេយ្យ» ត្រូវបានធ្វើជាលេស ដើម្បីអនុវត្តផែនការសម្ងាត់ណាមួយដោយឃុបឃិតគ្នាជាមួយបរទេស សំដៅផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់ បដិវត្តពណ៌ ដែលជាមធ្យោបាយខុសច្បាប់, នោះ វានឹងមិនត្រឹមតែបំផ្លាញគុណតម្លៃនៃសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងជាអំពើខុសច្បាប់ប៉ះពាល់ដល់សន្តិភាពប្រទេស សន្តិសុខជាតិ ស្ថិរភាពសង្គម និងសេចក្តីសុខសាន្តរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា។ ប្រជាជនកម្ពុជា ដែលក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់ខ្លួន បានឆ្លងកាត់នូវរឿងរ៉ាវដ៏ឈឺចាប់ដោយសារភ្លើងសង្រ្គាមក្នុងអតីតកាល យល់ច្បាស់ណាស់អំពីតំលៃនៃសន្តិភាព ហើយមិនត្រឹមតែនាំគ្នាអរគុណសន្តិភាពប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងប្តេជ្ញាការពារយ៉ាងដាច់ខាត និងតាមគ្រប់មធ្យោបាយ ដើម្បីបំផ្លាញចោលនូវរាល់ការប៉ុនប៉ងទាំងឡាយណាដែលអាចបំផ្លាញសន្តិភាព និងភាពសុខសាន្តរបស់ប្រជាជន។
ចំណាត់ការលើសំណុំរឿងពាក់ព័ន្ធនឹងសន្តិសុខជាតិនេះ ក៏ត្រូវបានអ្នកវិភាគមើលឃើញថា ជាការអនុវត្តច្បាប់ ដែលជាកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់កម្ពុជា សំដៅពង្រឹងឯករាជ្យ និង អធិបតេយ្យជាតិ ប្រឆាំងនឹងការជ្រៀតជ្រែកពីបរទេសចូលក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់កម្ពុជាផងដែរ។ ម្យ៉ាងទៀត ការសម្រេចរបស់តុលាការនៅក្នុងសំណុំរឿងនេះ ក៏មិនធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ផ្នែកផ្លូវច្បាប់ដល់រដ្ឋបរទេសណាមួយឡើយ ដោយហេតុថា៖
(ទី១)-រដ្ឋបរទេស ពុំមែនជាកម្មវត្ថុនៃបទល្មើសក្នុងបទចោទប្រកាន់នៅក្នុងសំណុំរឿងនេះ និង
(ទី២)-មេធាវីរាជរដ្ឋាភិបាលបានស្នើសុំឱ្យតុលាការមិនប្រើឈ្មោះរដ្ឋបរទេស នៅក្នុងសាលក្រមរបស់តុលាការឡើយ ដើម្បីធានាការពារផលប្រយោជន៍របស់ជាតិ និងទំនាក់ទនងល្អរវាងរដ្ឋបរទេស និងកម្ពុជាផងដែរ។
ដោយ៖ ចៅចាក់ស្មុក
រាជធានីភ្នំពេញ, ថ្ងៃទី០២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣
ភ្នំពេញៈ នៅទីបំផុតរដ្ឋាភិបាលបានសម្រេចធ្វើការដោះលែងបុគ្គលិកសិទ្ធិមនុស្សជាតិ អន្តរជាតិ និងសកម្មជនដីធ្លីចំនួន ៨ រូបវិញនៅម៉ោងប្រមាណ ៦ ល្ងាចមិញបន្ទាប់ពីឃាត់ខ្លួនចាប់តាំងពីម៉ោង ៨ និង ៣០ នាទីព្រឹកជាចំណាត់ការដែលត្រូវបានក្រុមមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលបកស្រាយថាដើម្បីទប់ស្កាត់បដិវត្តន៍ពណ៌បើទោះបីជាយុទ្ធនាការនេះត្រូវបានសង្គមស៊ីវិលពន្យល់ថានោះគ្រាន់តែជាការសម្តែងមតិធម្មតាអហិង្សាដើម្បីទាមទារឲ្យដោះលែងមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្ស ៤ រូប និងមន្ត្រី គជប ១ រូបដែលត្រូវបានចាប់ឃុំខ្លួនទាំងអយុត្តិធម៌ក៏ដោយ។
ជាមួយគ្នានេះដែរមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងដែលកំពុងតែរស់នៅនិរទេសខ្លួនឯក្រៅប្រទេសក៏បានចូលរួមស្លៀកពាក់ខ្មៅផងដែរហើយថ្លែងថា ការស្លៀកពាក់ខ្មៅ គឺបង្ហាញពីស្ថានភាពខ្មៅងងឹតនៃសង្គមបច្ចុប្បន្នដែលចាប់ឃុំខ្លួនមនុស្សទាំងអយុត្តិធម៌។
ប្រធានបចេ្ចកទេសស៊ើបអង្កេតនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូលោក អំ សំអាត បានថ្លែងថាមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្ស និងសកម្មជនទាំងអស់ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចអនុញ្ញាតឱ្យត្រឡប់ទៅផ្ទះវិញហើយនៅមុនម៉ោង ៧ យប់មិញ។ ប៉ុន្តែលោក អំ សំអាត បានថ្លែងថាចំណាត់ការរបស់រដ្ឋាភិបាលនាពេលនេះគឺជាការរឹតត្បិតសេរីភាពយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដែលនឹងធ្វើឱ្យស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សធ្លាក់ចុះ។
លោកថា៖«ខ្ញុំគិតថាបើរដ្ឋាភិបាលភ័យនឹងស្រមោលខ្លួនឯងហើយចាត់វិធានការបែបនេះគឺធ្វើឱ្យស្ថានភាពនយោបាយកាន់តែតានតឹង និងស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សធ្លាក់ចុះអ៊ីចឹងធ្វើឱ្យម្ចាស់ជំនួយនឹងពិចារណាហើយច្បាស់ជាគេរិះគន់ជាបន្តបន្ទាប់មកលើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាយើង»។
បើតាមលោក អំ សំអាត សង្គមស៊ីវិលនឹងនៅតែបន្តស្លៀកពាក់ខ្មៅនៅរៀងរាល់ថ្ងៃចន្ទក្រោយៗទៀតរហូតទាល់តែ មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្ស ៤ រូប និងមន្ត្រី គជប ម្នាក់ ត្រូវបានដោះលែងដោយលោកអះអាងថាការធ្វើបែបនេះមិនមែនជាការប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាល ឬធ្វើបដិវត្តន៍អ្វីនោះទេគ្រាន់តែជាការកាន់ទុក្ខខណៈដែលស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សបានធ្លាក់ចុះ។
អភិបាលរងរាជធានីភ្នំពេញលោក ឃួង ស្រេង បានថ្លែងថាការដាក់កម្លាំងសមត្ថកិច្ចគឺដើម្បី «ទប់ស្កាត់អ្នកមិនគោរពច្បាប់ និងពួកអនាធិបតេយ្យដែលបម្រុងធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌គឺពួកអនាធិបតេយ្យហើយការធ្វើនេះដើម្បីការពាររដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់ដែលមិនអាចឱ្យជនណាម្នាក់ធ្វើរដ្ឋប្រហារ ឬធ្វើបដិវត្តន៍នៅប្រទេសកម្ពុជាបានទេនេះជាចំណុចសំខាន់»។
បន្ទាប់ពីមានការឃាត់ខ្លួនបុគ្គលិកសិទ្ធិមនុស្សចំនួន ៨ នាក់កាលពីម៉ោងប្រមាណជាជាង ៨ ព្រឹកម្សិលមិញរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃលោក ស ខេង បានសរសេររបាយការណ៍ស្តីពីវិធានការទប់ស្កាត់ «យុទ្ធនាការស្លៀកពាក់ខ្មៅ» របស់សមាគមអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលជូនលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដោយបានប្រាប់ពីស្ថានការណ៍ជុំវិញករណីនេះ និងបានណែនាំអ្នកឃាត់ខ្លួនឱ្យធ្វើកិច្ចសន្យាបញ្ឈប់សកម្មភាពស្លៀកពាក់ខ្មៅនេះ។
លិខិតបន្តថា «នាព្រឹកថ្ងៃទី ៩ យើងបានពង្រាយកម្លាំងដើម្បីរៀបចំសន្តិសុខសណ្តាប់ធ្នាប់តាមច្រកចូលរាជធានី និងច្រកចូលពន្ធនាគារព្រៃសដើម្បីឲ្យក្រុមអ្នកតវ៉ារំសាយក្នុងនោះយើងបានឃាត់ខ្លួនមេខ្លោង និងអ្នករឹងរូសចំនួន ៦ នាក់រួមមាន លោក អ៊ី សារុំ ប្រធានសមាគមធាងត្នោតលោក ថាវ គឹមសាន អនុប្រធានអង្គការលីកាដូ អ្នកស្រី ស សន សកម្មជនបុរីកីឡា កញ្ញា សង់ ស្រីលាភ សកម្មជនបឹងកក់ អ្នកស្រី គង់ ចន្ថា សកម្មជន បឹងកក់ អ្នកស្រី ប៉ូវ សោភា សកម្មជនបឹងកក់»។
លិខិតបន្តថា៖ «ចំពោះការឃាត់ខ្លួនអង្គប្រជុំបានឯកភាពគ្នាណែនាំឱ្យធ្វើការសាកសួរធ្វើកំណត់ហេតុដើម្បីអប់រំធ្វើកិច្ចសន្យាបញ្ឈប់សកម្មភាពទាំងនេះ និងរក្សាទុកជាឯកសារសម្រាប់បម្រើផ្លូវច្បាប់ទៅថ្ងៃក្រោយ។ ក្រោយពីចាត់វិធានការនៅវេលាម៉ោង ១០ ព្រឹកពិនិត្យឃើញថាសភាពការណ៍មានសភាពស្ងប់ស្ងាត់»។
ចំណែកមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សជនជាតិបរទេសពីររូបនៃអង្គការលីកាដូរួមមានលោក Mathia និងឈ្មោះ Ana ភេទស្រីត្រូវបានសមត្ថកិច្ចឃាត់ខ្លួននៅវេលាម៉ោង ១១ ព្រឹកនៅមុខអធិការដ្ឋាននគរបាលខណ្ឌដង្កោខណៈពួកគេឈរឃ្លាំមើលស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សហើយបញ្ជូនទៅអគ្គនាយកដ្ឋានអន្តោប្រវេសន៍ក្រសួងមហាផ្ទៃ។
ប្រធាននាយកដ្ឋានស៊ើបអង្កេត និងអនុវត្តនីតិវិធីនៃអគ្គនាយកដ្ឋានអន្តោប្រវេសន៍ក្រសួងមហាផ្ទៃលោក អ៊ុក ហៃសីលា ប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ថាជនបរទេសពីរនាក់នោះត្រូវបានសមត្ថកិច្ចអនុញ្ញាតឱ្យត្រឡប់ទៅផ្ទះវិញនៅមុនម៉ោង ៦ ល្ងាច។
លោកថា៖ «សមត្ថកិច្ចបញ្ជូនពួកគាត់មកដោយសារគាត់អត់មានលិខិតឆ្លងដែនតែគាត់ថាលិខិតឆ្លងដែននៅសណ្ឋាគារបន្ទាប់ពី ២ ម៉ោងក្រោយមកគេយកលិខិតឆ្លងដែនមកហើយបង្ហាញកាតថាធ្វើការនៅអង្គការលីកាដូបន្ទាប់មកយើងធ្វើការសាកសួរបន្តទៀតហើយគាត់មានទិដ្ឋការត្រឹមត្រូវទេហើយយើងធ្វើកំណត់ហេតុបញ្ចប់នឹងឱ្យគាត់ទៅវិញមុនម៉ោង ៦»។
លោកបន្តថា៖ «យើងក៏បានសាកសួរគាត់ពីមូលហេតុពាក់អាវខ្មៅតែជនបរទេសទាំងពីរនាក់ឆ្លើយថាគាត់ចង់បង្ហាញការគាំទ្រដល់សង្គមស៊ីវិលហើយមិនមានចេតនាបង្កបញ្ហាដល់សង្គមទេ»។
ជាមួយគ្នានេះប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក សម រង្ស៊ី ដែលនិរទេសខ្លួននៅក្រៅប្រទេសបានសម្តែងការគាំទ្រយុទ្ធនាការស្លៀកខ្មៅរៀងរាល់ថ្ងៃចន្ទដោយលោកបានបានពាក់អាវខ្មៅ ខោខ្មៅ នាឡិកាខ្មៅ និងវ៉ែនតាខ្មៅ។
ក្នុងវីដេអូមានរយៈពេលជាង ១ នាទីលោក សម រង្ស៊ី ថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំ សម រង្ស៊ី សូមចូលរួមយុទ្ធនាការថ្ងៃចន្ទពណ៌ខ្មៅដើម្បីសម្តែងសាមគ្គីភាពជាមួយបងប្អូនជនរួមជាតិប្រជាពលរដ្ឋដែលអាជ្ញាធរបានចាប់យកទៅឃុំខ្លួនយ៉ាងអយុត្តិធម៌»។
លោកថា៖«ពណ៌ខ្មៅជានិមិត្តរូបនៃភាពខ្មៅងងឹត ឧបទ្រព ការរំលោភសិទ្ធិប្រជាពលរដ្ឋការធ្វើបាបប្រជារាស្ត្រដូច្នេះយើងត្រូវរួមកម្លាំងគ្នាដើម្បីបញ្ចប់ភាពខ្មៅងងឹតបញ្ចប់អំណាចផ្តាច់ការដើម្បីនាំមកសិទ្ធិសេរីភាព និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពេញលេញជូនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរក្នុងពេលឆាប់ៗខាងមុខនេះ»។
ប៉ុន្តែលោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនបានប្រដូចយុទ្ធនាការពណ៌ខ្មៅដែលបង្កើតឡើងដោយសង្គមស៊ីវិល និងចូលរួមដោយមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងថាជាគោលបំណងនំាមកនូវបដិវត្តពណ៌។ លោកថ្លែងថា៖ «វាតំណាងឲ្យ ប៉ុល ពត ដែលស្លៀកពាក់ពណ៌ខ្មៅ។ គាត់ចង់នាំប្រទេសទៅរកសង្គ្រាមដែលបានកើតឡើងពីអតីតកាលរួចមកហើយ»។
លោកក៏បានថ្លែងការពារវិធានការប្រឆាំងនឹងយុទ្ធនាការពណ៌ខ្មៅរបស់អាជ្ញាធរផងដែរដោយថ្លែងថាវិធានការរបស់អាជ្ញាធរគឺស្របច្បាប់។
កាលម្សិលមិញសមត្ថកិច្ចបានដាក់ប៉ុស្តិ៍ឆែកឆេរយ៉ាងតិច ១០ កន្លែងនៅលើផ្លូវឆ្ពោះទៅពន្ធនាគារព្រៃសដើម្បីឆែកឆេរ និងសួរនាំអ្នកស្លៀកពាក់ខ្មៅ។ បើទោះបីជាមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលបានព្យាយាមទៅពន្ធនាគារព្រៃសដើម្បីសម្តែងមតិ និងទាមទារឱ្យដោះលែងមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្ស និងមន្ត្រី គជប ក្តី តែពួកគេត្រូវបរាជ័យខណៈប៉ូលិសរាប់រយនាក់បានស្ទាក់ពួកគេនៅតាមផ្លូវនានា៕ PS
រាយការណ៍បន្ថែមដោយ មាស សុខជា
វីអូឌីប្រឈមនឹងការវាយប្រហារថា មានគម្រោងធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌ និងផ្សាយប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាល ភ្នំពេញ
ក្រោយការបិទសារព័ត៌មានវីអូឌី (VOD) ដែលបានដំណើរការ២០ឆ្នាំមកហើយ សារព័ត៌មាន Freshnews ដែលស្និទ្ធនឹងរដ្ឋាភិបាល ជាបន្តបន្ទាប់បានផ្សព្វផ្សាយថា វីអូឌីពាក់ព័ន្ធនឹងផែនការ«បដិវត្តន៍ពណ៍» ដែលជាការចោទប្រកាន់ត្រូវបានប្រើប្រាស់ ដើម្បីរំលាយគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ កាលពីឆ្នាំ២០១៧។
បន្ថែមពីនេះ ក៏មានអតីតអ្នកយកព័ត៌មានវីអូឌីត្រូវបានមន្រ្តីខុទ្ទកាល័យនាយករដ្ឋមន្រ្តីសម្ភាស ដោយ មានការចោទប្រកាន់ថា វីអូឌីផ្សាយតែព័ត៌មានប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល។
សារព័ត៌មាន Freshnews បានចុះផ្សាយអត្ថបទមួយ ក្រោមចំណងជើងថា៖ «អតីតបុគ្គលិក VOD ជាង២០នាក់ បានបន្តដាក់ពាក្យចូលបម្រើការងាររដ្ឋ ក្រោយមានការទម្លាយរឿងរ៉ាវផ្ទៃក្នុងអង្គភាពរបស់ខ្លួន ជាពិសេសទទួលបានជំនួយយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ពីបរទេសសម្រាប់ឃោសនាវាយប្រហាររាជរដ្ឋាភិបាល» កាលពីថ្ងៃទី២១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៣។ សារព័ត៌មាន Freshnews បានយោងទៅទំព័រហ្វេសប៊ុកមួយ ដោយមានលើកឡើងអំពី លោក ប៉ា ងួនទៀង ជានាយកប្រតិបត្តិរបស់មជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជាដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ(CCIM) ដែលគ្រប់គ្រងវីអូឌី។ លោក ប៉ា ងួនទៀង កំពុងរស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក។
សារព័ត៌មាន Freshnews ក៏បានរាយការណ៍ថា៖ «គេនៅចាំបានថា នៅអំឡុងឆ្នាំ២០១៦ និងឆ្នាំ២០១៧ ប៉ា ងួនទៀង ប្រធាន CCIM និងប្រធានសមាគមធាងត្នោត បានសហការគ្នា បានរៀបចំយុទ្ធនាការថ្ងៃចន្ទពណ៌ខ្មៅនេះ ដែលជាផែនការប្រមូលកម្លាំងប្រជាពលរដ្ឋធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌សាជាថ្មី បន្ទាប់ពីពួកគេ និងអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិអនុវត្តពុំបានជោគជ័យផែនការបដិវត្តន៍ពណ៌នៅឆ្នាំ២០១៣ ក្រោយការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រអាណត្តិទី៥»។
វីអូអេមិនទាន់អាចសុំការឆ្លើយតបពី លោក ប៉ា ងួនទៀង បាននៅឡើយទេ។
បន្ថែមពីនេះ ថ្មីៗនេះ គេក៏ឃើញមានអតីតអ្នកសារព័ត៌មានវីអូឌីម្នាក់គឺ លោក ឡាយ សាមាន បានចេញមុខផ្តល់បទសម្ភាសន៍ដល់លោក ប៉ាន់ខែម ប៊ុនថន នាយករងខុទ្ទកាល័យនាយករដ្ឋមន្រ្តី ដោយលើកឡើងថា វីអូឌីផ្សព្វផ្សាយតែព័ត៌មានណាដែលប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីធ្វើឱ្យសាធារណជនមើលឃើញតែពី«ភាពខ្មៅងងឹត»របស់រដ្ឋាភិបាល។
លោក ឡាយ សាមាន ថ្លែងក្នុងន័យដើមថា៖ «គាត់ថាឯករាជ្យ ប៉ុន្តែអ្នកនៅក្នុងហ្នឹងបានដឹង គឺមើលឃើញរដ្ឋាភិបាលខ្មៅងងឹតតែម្តង»។
លោក ណុប វី នាយកប្រតិបត្តិសមាគមសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា ហៅកាត់ថាខេមបូចា (CamboJA) លើកឡើងថា ការលាបពណ៌គ្នាទៅវិញទៅមកគួរតែបញ្ឈប់ ខណៈថា ការផ្សព្វផ្សាយពីអ្វីដែលពាក់ព័ន្ធនឹងគោលនយោបាយ ក៏ដូចជាបញ្ហានៃការអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ គឺជាវិថីឆ្ពោះទៅការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ទោះបីជាយើងមិនស្ថិតនៅក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល ប៉ុន្តែយើងយកមកជជែកបង្ហាញអំពីទិសដៅ ឬមួយក៏បង្ហាញអំពីវិធីនៅក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហា ហើយឱ្យទៅមន្ត្រីដែលគេមានកាតព្វកិច្ចក្នុងការដោះស្រាយ។ ខ្ញុំគិតថាជាវិធីមួយដែលយើងអាចជំរុញដល់ប្រទេសជាតិរបស់យើងអាចឈានទៅរកភាពរីចម្រើន និងមានសន្តិភាពយូរអង្វែង»។
លោក នី សុខា ប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក បានថ្លែងថា លោកមានការសោកស្តាយចំពោះការលើកឡើងថា ស្ថាប័នសារព័ត៌មានវីអូឌីពាក់ព័ន្ធជាមួយគម្រោងបដិវត្តន៍ពណ៌។
លោកប្រាប់វីអូអេថា៖ «នៅតែអំពាវនាវនិងទទូចហើយទទូចទៀតថា សុំកុំឱ្យប្រើប្រាស់នូវវប្បធម៌លាបពណ៌គ្នា ដើម្បីទម្លាក់កំហុសមួលបង្កាច់ដោយខ្វះការពិត ខ្វះការទទួលខុសត្រូវបែបហ្នឹង។ ខ្ញុំគិតថា នេះវាមិនមែនជាវប្បធម៌មួយដែលធ្វើឱ្យយើងខ្មែរយើងរីកចម្រើនបានទេ ពីព្រោះថាជាវប្បធម៌មួយដែលធ្វើឱ្យខ្មែរយើងទទួលរងនូវភាពអន្តរាយ»។
បើតាមលោក នី សុខា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏ទទួលជំនួយពីបរទេសដែរ ប៉ុន្តែការទទួលជំនួយពីបរទេសរបស់ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលត្រូវបានចោទថា មានគម្រោងធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌ ខណៈអង្គការទាំងនោះបានចុះឈ្មោះត្រឹមត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់៕
